|
Na putevima dubokog svemira
Među podžanrovima naučne fantastike najdublje uporište ima tzv. 'hard' (tvrda), koja polazište ima u razvoju nauka, pre svega onih vezanih za spoznaju našeg univerzuma. Na ovim temeljima stvaraoci grade priče koje su jednom nogom u potvrđenim znanjima a drugom u spekulacijama zasnovanim na poznatom. Ovakav recept stvaranja potiče još od Žila Verna i, preko Artura Klarka, vodi do današnjih dana. Među najzanimljivijim piscima te tvrde naučne fantastike je Gregori Benford (1941), predavač na Univerzitetu Kalifornije, teoretičar i eksperimentalni naučnik u oblastima astrofizike i fizike plazme. Benford od 1965. piše naučnu fantastiku a prvi roman "Dublje nego u tami" objavio je 1970. U dosadašnjem opusu najzapaženiji mu je serijal pod naslovom "Galaktički centar", koju čine romani "U okeanu noći" (1976), "Preko okeana sunaca" (1984), "Velika nebeska reka" (1987), "Plime svetlosti" (1989), "Mahniti zaliv" (1994) i "Jedrenje blistavom večnošću" (1995). U pitanju je grandiozna saga o sukobu ljudi i mašinske civilizacije, koja ih nemilosrdno progoni i uništava širom galaksija. Priča koja započinje kao varijacija teme 'prvog kontakta' prerasta u 'svemirsku operu' koja se dešava na različitim mestima i vremenima, sve do konačnog finala u samom srcu galaksija. Iako je za podžanr 'svemirske opere' karakterističan primat brze akcije kome su svemirski bića, brodovi i prostranstva tek puka kulisa za avanturu, Benford je u svim opisima, kako kosmičkih objekata i procesa, tako i tehnologije budućih ljudi, poštovao naučne zakone. Time je serijal, unekoliko, izgubio na dinamici ali je dobio na uverljivosti. S druge strane, za razliku od konfekcijskih dela, u ovoj seriji ljudi nisu pobednici već su prinuđeni da beže od nadmoćne civilizacije sve do konačnog obračuna. Benford je uspeo da izbegne šablone u slikanju glavnih ljudskih junaka mada mu, ipak, karakterizacija likova nije jača strana a neretko je zagubljena opisima svekolikih astronomskih i tehničkih čudesa. Rečju, "Galaktički centar" je zanimljivo pisan serijal koji, uprkos slabosti, drži pažnju čitalaca. Benford je napisao nekoliko romana u saradnji sa drugim autorima; među njima su zapaženiji romani "Srce komete" iz 1986. pisan sa Dejvidom Brinom i "S one strane spuštanja noći" (1993) pisan sa Arturom Klarkom; ovaj potonji je proširenje klasične Klarkove priče. Benfor je napisao i roman "Strah zadužbine" (1997) kao doprinos nizu romana kojima su različiti autori dopunili i nastavili poznati serijalu o Zadužbini Isaka Asimova. Uz dva romana "Projekat Jupiter" iz 1975. i "Spram beskonačnosti" iz 1983. koji čine mini seriju "Projekat Jupiter", Benford je autor nekolicine 'nevezanih' romana među kojima je najznačajniji "Vremenski pejzaž" iz 1980. Zaplet prati napore naučnika iz budućnosti, koja je na ivici ekološke propasti, da pošalju poruku svojim precima, našim savremenicima, i opomenu ih da umereno troše zemljinih resursa; u pitanju je roman duboke zapitanosti nad sveprisutnom zloupotrebom napretka tehnologije zarad kratkovidog baškarenja u luksuza moćnika koji ne misle generacije koje dolaze. Brojne pripovetke koje za teme, kao i romani, imaju prvi kontakt, mračne perspektive samouništenja ljudske civilizacije, širenje čovečanstva u svemir Benford je sabrao u četiri zbirke. Benford istrajava na svom principu pisanju naučne fantastike sa 'podignutom teniskom mrežom' jer smatra da se nauka ne sme koristi kao kulisa već da dela naučne fantastike moraju poštovati iskustva nauke na koju se pozivaju. Mada se na time polje naučne fantastike sužava i specijalizuje, Benfordova proza je dokaz da se i u ovakvim (tesnim) žanrovskim okvirima mogu napisati zanimljiva dela. (januar 2005.)
|
