|
Apokalipsa posle apokalipse
Volter M. Miler mlađi (1922-1997) pojavio se na žanrovskoj sceni 1950. i u sledećih sedam godina objavio 40-tak priča i novela (potom sabranih u zbirkama „«Uslovno ljudski»”, 1962, «„Pogled sa zvezda”», 1965, odnosno u nekoliko knjiga izbora), kao i jedan roman, da bi se, potom, uprkos priznanjima, povukao sve do 1997, kada se oglasio romanom za koji će se još iste godine ispostaviti da je testamentalni. Ipak, Miler je uživao status klasika naučne fantastike od vremena kada je roman «„Kantikulum za Lajbovica”», najpre serijalizovan u „The Magazin of F&SF” od 1955. do 1957. godine, a kao knjiga objavljen je 1960. godine, ustoličen u možda najreprezentativnije žanrovsko delo o postapokalipsi, jednoj od tema kojima se pisci neprestano vraćaju i koja je umnogome doprinela profilisanju i uozbiljavanju žanra. Priča romana, međutim, nije nimalo prijatna jer, nekoliko vekova posle prvog nuklearnog rata, red sveštenika koji pabirči ostatke prethodne civilizacije, započinje novi razvoj nauke; međutim, kada napredak dostigne nivo koji je već imao 1950-tih, izbija novi atomski rat kao finale još jednog kruga sudbine koju određuju ljudska gramzivost, glupost i sposobnost da konflikte rešavaju samo istrebljenjem nepokornih neistomišljenika. «„Kantikulum...»” je i jedan od prvih romana koji se bave mestom crkve u promenjenim uslovima, bilo da se oni očituju u raspadu dotadašnjih društvenih ustrojstava bilo, kako će biti u knjigama drugih pisaca, u letovima u duboki svemir i susretu sa drugačijim oblicima života. Zapažene su i nekolike Milerove priče, drastično suprotne uobičajenoj predstavi o ljudskoj herojskoj superiornosti; u priči „«Razapet”, štaviše», kolonizacija Marsa prati se iz vizure prvog talasa naseljenika koji, bez pompe i slave, mučno pripremaju teren za nove generacije; u priči „«Povratak»” astronaut, po povratku na Zemlju, umesto da uživa u slavi, tone u depresiju; „«Darfsteler”», pak, govori o netrpeljivosti čoveka-glumca i elektronskog reditelja. Gotovo četiri decenije nakon „«Kantikuluma...” Miler publikuje novo remek-delo, roman „«Sveti Lajbovic i Žena Divlji Konj”, kojim se vraća svetu Svetog Lajbovica, u budućnost (oko 3226. godine), među društva nastala na pepelu atomskom holokausta i prati složena događanja koja će dovesti do novog Krstaškog rata za uspostavljanje jedinstvene crkvene vlasti na Srednjem Zapadu severnoameričkog kontinenta. Ostaci stare civilizacije, koju predstavlja crkvena hijerarhija, prilagođavaju se, da bi opstali, nomadsko-plemenskom životu, ne nudeći sveopštem paganstvu ništa osim grube sile rata i uništenja. U Milerovim vizijama nema lažnih nada, on ne gaji iluzije da je čovek sam po sebi dobar i pametan. Otuda u njegovim delima nema sjajnih antiseptičkih budućnosti kojima se šepure nadljudi, jer se svaki napredak, kao i greške, zapravo uvek plaćaju krvlju i straćenim životima. (jun 2004.)
|
