Perseidi

am@astronomija.co.yu

Meteo....
O meteoroidima, meteorima i
meteoritima; sta su to meteorski potoci i
rojevi; izucavanje, zanimljivosti; Leonidi...

Sadržaj AM

meteori
Perseidi

Perseidi 2001. >>

Peresidi su poznati od davnina i od davnina vaze za stabilan meteorski potok koji svake godine osmatracima pruzi dosta posla. Dolaze u letnje doba kada je nebo uglavnom vedro, kada noci nisu hladne i kada je sezona godisnjih odmora. Zbog svega toga rado ih osmatraju i oni koje astronomija inace puno ne zanima. Perseidi su aktivni od 23. jula do 20. avgusta.

Najstriji zapis o Perseidima potice iz Kine. Jedno rano jutro 36-te godine nase ere kineski osmatraci su zabelezili preko 100 meteora za koje danas verujemo da su bili Perseidi. O Perseidima postoje zatim zapisi i iz VIII, IX, X i XI veka. I ovi zapisi dolaze sa dalekog istoka (iz Japana, Kine i Koreje).

Dnevno kretanje radijanta Perseida

Datum	RA°	DEC°
Kretanje radijanta Perseida
27. jul	27.1	+53.2
29. jul	29.3	+53.8
31. jul	31.6	+54.4
2. avg	33.9	+55.0
4. avg	36.4	+55.5
6. avg	38.9	+56.0
8. avg	41.5	+56.5
10. avg	44.3	+56.9
12. avg	47.1	+57.3
14. avg	50.0	+57.7
16. avg	52.9	+58.0

Od sezdesetih godina 19. veka astronomi bleze na zvezdanim kartama i putanje koje prevale meteori kako bi utvrdili polozaj radijanta. Tako je William F. Denning u periodu od 1869. do 1898. zabelezio 2409 Perseida na osnovu cega je izveo prve efemeride za dnevno kretanje radijanta sto je objavio 1901. (vidite tabelu kretanja radijanta Perseida).

Dnevno radijant se krece +1.40° po rektascenziji i +0.25 ° po deklinaciji.

Sistematska osmatranja Perseida pocinju u 19. veku. Pored satne frekvencije meteora, sto su belezili i ranije, sezdesetih godina tog veka astronomi pocinju da ucrtavaju na zvezdanim kartama i putanje koje prevale meteori kako bi sto tacnije utvrdili mesto radijanta (vidite okvir desno).

Naziv Perseidi ovim meteorima dao je Schiaparelli 1866. po ideji da svi meteorski pljuskovi dobijaju ime po sazvezdju iz koga (prividno) izviru. Na osnovu proracuna orbite Perseida u periodu od 1864. do 1866. Skjapareli je utvrdio postojanje jasne veze izmedju Perseida i komete Swift-Tuttle. Proracuni su naime pokazali da se meteoroidi Perseida krecu po gotovo istoj orbiti po kojoj se kretala ova kometa 1862. godine.

Perseidi su u narodu dobili jos jedan naziv: “suze svetog Lorenca” jer padaju u vreme kada se obelezava dan tog sveca (10. avgust).

U tamnim nocima, bez mesecine i kada je radijant bar 30° iznad horizonta obicno se vidi 60 ili nesto vise Perseida na sat (naravno u vreme najvece aktivnosti). Pod pomenutim uslovima najmanji broj Perseida je oko 30, a najveci nesto preko 200.

Kometa Swift-Tuttle
Ova kometa obidje svoju orbitu za oko 130 godina. Zadnji put blizu nase planete je prosla 1992. godine i tada je ostavila nov oblak meteoroida. Trenutno ona se nalazi 21.1915 aj daleko od nas.

Crtez - Putanja komete (crna elipsa). Orbite planeta od Sunca: Merkur (najmanji, tamnosivi krug), Venera, Zemlja (plavo), Mars (crveno), Jupiter i Saturn.

Ujedno sa glavnim radijantom zapazeno je i nekoliko sekundarnih izvorista Perseida. Najpoznatiji se nalazi u blizini Eta Perseja, a ponekad se opaze i u blizini gama, hi (grc. Χ ili SAO 22696), alfa i beta Perseja.

Najpoznatiji sekundarni radijanti:

Gama Persidi su aktivni izmedju 11. i 16. avgusta na mestu RA 41° i DEC +55°. Precnik tog radijanta je oko 2 stepena.
Hi Perseidi imaju period aktivnosti od 7. do 16. avgusta. Polozaj radijanta je RA 35°, DEC +56°. Precnik radijanta je oko 2 stepena.
Alfa Perseidi su aktivni od 7. do 24 avgusta. Radijant je na RA 51° deg, DEC +50°.Precnik radijanta je 1,5 stepeni.
Beta Perseidi su aktivni od 12. do 18. avgusta. Radijant je na RA 47°, DEC +40°. Precnik radijanta iznosi oko 1 stpen.

Osnovni podaci o Perseidima (prema IMO):

   Period         Maksimum      Radiant    V             r ZHR
aktivnosti      Datum lambda alfa delta
                                   °       °   °      km/s
17.07.- 24.08. 12.08. 139.8 046 +58    59    2.6 110

Polozaj i kretanje radijanta Perseida. Pritisnite ovde da biste malo vezbali.

Ako pritisnete ovde ucitacete stranu sa slikom na kojoj cete videti oznake nekih zvezda koje smo pomeuli u tekstu o Perseidima. Zatim tu su date i magnitude nekih zvezda sto moze biti od koristi ako pokusate da odredite sjaj meteora koje posmatrate

Po dosadasnjim osmatranjima izlazi da su Perseidi nesto sjajniji pre maksimuma nego nakon njega.

Orbite Perseida i komete Svift-Tatl:

ORBITE	Perseidi	Swift-Tuttle
Perihel () [J2000]	149.2°	153.00°
Uzlazni cvor () [J2000]	140.2°	139.44°
Inklinacija (i) [J2000]	113.2°	113.43°
Razdaljina u perihelu (q)	0.942 AJ	0.958 AJ
Ekscentricitet (e)	0.902	0.964
Velika poluosa (a)	9.641 AJ	26.317 AJ

[avgust 2001.]

vrh