| MLEČNI PUT |
|
Sprialna populacija zvezda u našoj Galaksiji
Većina zvezda u blizini Sunca kreće se u skoro paralelnoj ravni u odnosu na jezgro Galaksije, dok su njihove brzine uglavnom oko 40 do 50 km/s. One spadaju u zvezde malih brzina. Radijalne brzine bliskih oblaka gasa takođe su male.
Neke, pak, zvezde imaju brzine veće od 80 km/s i njih svrstavamo u zvezde velikih brzina.[1] Ove zvezde se kreću duž orbita velikog ekscentriciteta i seku Sunčevu orbitu u ravni Galaksije pod prilično velikim uglovima. Bliske zvezde kreću se takvim orbitama da prolaze kroz naš »komšiluk« i samo su privremeno blizu nas.
Zbijena zvezdana jata i zvezde u Halo-u galaksije takođe imaju orbite veoma različite od Sunca i spadaju u objekte velikih brzina. Većina zvezda velikih brzina usporavaju iza Sunca u svom kretanju kroz Mlečni put.
Gusta koncentracija uglavnom starih zvezda popunjava centralni deo, čije su najsjajnije zvezde crveni džinovi i velike plavičaste zvezde , nedavno rođene iz gasova koji se čvrsto drže oko galaktičkog centra.
Okružujući spiralni disk i centralno ispupčenje, prostire se svetlosni oreol[2] satkan od starih zvezda koje (u proseku) imaju nešto manju masu od Sunca, uključujući relativno mali broj pojedinačnih zvezda i oko 200 loptastih zvezdanih jata, raspoređenih iznad i ispod diska.
Premda je od 6000 do 8000 zvezda vidljivo sa Zemlje golim okom, retko ih je moguće videti više od 2500 sa jednog mesta u jednom trenutku. Većina sjajnih zvezda koje vidimo su atipične zvezde, većih masa, prečnika i sjajnosti od našeg Sunca.
Sa druge strane, ogromna većina zvezda u Sunčevoj blizini su bleđe od njega; toliko blede da se ne mogu posmatrati golim okom. Iako blede i crvenkaste zvezde čine više od polovine zvezdane populacije Mlečnog puta, nijedna od njih nije vidljiva golim okom.
Mnoge sjajne zvezde dobile su svoja imena. Većina su arapska, zasnovana na položaju zvezda unutar originalnih grčkih sazvežđa. Zvezde iz nama vidljivih 88 sazvežđa ispred svog imena imaju dodata i slova grčkog alfabeta, koja ustvari označavaju stepen njihove sjajnosti. Tako najsjajnija zvezda u sazvežđu nosi oznaku a , sledeća po sjajnosti je b , i tako dalje.[3]
Astronomi razlikuju zvezde i po tome kom spektralnom tipu pripadaju. To je sistem klasifikacije koji označava pretežnu (dominantnu) boju zvezde, tj. refleksiju njene površinske temperature.
Po Harvardskoj spektralnoj klasifikaciji, postoji sedam osnovnih spektralnih tipova, koji su ustvari preuveličane boje zvezda po delovima spektra, i koji se označavaju velikim slovima abecede:
O, B, A, F, G, K i M.
Svaki spektralni tip je dalje podeljen na 10 delova, od 0 – 9, od toplijih ka hladnijim.
Većina zvezda u Galaksiji spada u tip M, sa manjim brojevima, sve do tipa 0 koji je veoma redak u Mlečnom putu. Oko 90 % zvezda su na glavnom nizu HR-dijagrama, i spadaju u patuljke tipa F do M.
Sledi tabela spektralnih tipova sa oznakama, bojama i prosečnim temperaturama zvezda.
|
Oznaka |
Boja |
T |
Primer zvezde |
|
O |
plavobele |
25-30x103 K |
l Orionis |
|
B |
plave |
15-25x103 K |
Rigel, Regulus |
|
A |
bele |
» 9000 K |
Sirius, Vega |
|
F |
bledožute |
» 7000 K |
Kastor |
|
G |
žute |
» 6000 K |
Sunce, a Centauri |
|
K |
narandžaste |
4-4,5x103 K |
Aldebaran, Arktur |
|
M |
crvene |
2,5-3,5x103 K |
Barnardova zvezda |
|
[1]
Termini kao što su “Zvezde velikih brzina” i “Zvezde malih
brzina” odnose se samo na brzine objekata U ODNOSU na Sunce i
nemaju nikakve veze sa njihovim kretanjem u Galaksiji.
[2] Halo, eng. –
oreol, krug svetlosti (prim.aut)
|
