|
Konstantin Ciolkovski (1857-1935) široj javnosti poznat je kao naučnik koji je postavio osnove principa na kojima funkcionišu rakete, odnosno kao mislilac i vizionar koji je rakete video kao sredstvo ostvarenja mnogo značajnije misije: otiskivanja čoveka sa Zemlje u svemir. Svoje ideje izneo je u nizu naučnih radova ali je, u želji da zamisli približi i populariše među širom publikom, napisao i nekoliko naučno fantastičnih dela. Tako je u liku Ciolkovskog ostvaren jedna od čestih spojeva naučnika i pisca naučne fantastike, koji se proteže od Flamariona do Hojla, Segana i Benforda. U svom prvom romanu “Na Mesecu” iz 1893. autor šalje glavnog junaka na zemljin satelit, istina u snu, ali je opis tamošnjih surovih pejzaža, flore i faune impozantan; mesečeve biljke koje skaču ili životinje-biljke koje se kriju po klisurama, odnosno trče za Suncem kako bi se odbranile od ledene noći, ne samo što su vanredno ubedljive, već i dan-danas odgovaraju zamislima naučnika o raznolikim a mogućim putevima evolucije života na drugim planetama i u različitim uslovima. U romanu “Snovi o Zemlji i nebu” iz 1895. opisan je asteriodni pojas i njegovi “efimirni” žitelji kojima je svemir prirodno stanište i koji se napajaju sunčevom energijom, a sposobni su i da je akumuliraju u odgovarajućim baterijama. Godine 1918, posle mnogo peripetija i odlaganja, izlazi roman “Izvan Zemlje”, koji postavlja naučne i žanrovske standarde o putovanjima u svemir raketama. Prateći grupu naučnika i njihov poduhvat izgradnje rakete, odnosno njeno uzletanje u svemir, Ciolkovski ne samo da iznosi svoje naučničke ideje, već pokušava i da ih oživi kroz sudbine nekolicine naučnika. Sve ono što danas smatramo standardima svemirskih putovanja, kako pravih tako i izmaštanih, opisano je u ovoj knjizi: od reaktivnih motora do skafandera, prizora svemira viđenog iz orbite (sa sve netreperenjem zvezda), staklene bašte na svemirskom brodu, poseta Mesecu i Marsu, uspostavljanje baza na planetama a potom i njihova kolonizacija, otiskivanje u dubine svemira. Delo je komponovano kao niz doživljaja koji su propraćeni poglavljima u kojima su data naučna objašnjenja pojava i tehnologija. I u svojim člancima (kakvi su “Živa bića u kosmosu”, “Bilogija patuljkaa i džinova”, “Etarsko ostrvo” i dr.) Ciolkovski je pribegavao literarnim opisima, stvarajući tako specifična dela koja su i teorijski tekstovi i naučno fantastične priče o drugim planetama, asteroidima, drugačijim oblicima inteligentnog života; u jednom od njegovih članaka najpre se, recimo, opisuje ustrojstvo svemira, da bi potom bila apostrofirana zavisnost života na Zemlji od sile teže; nestanak sile teže na Zemlji polazna je teza uz opise sveopšteg haosa koji bi nastao i prikaze napora da se izgradi veštački mesec koji bi vratio stanje na normalu. Zbog ovakvih postupaka naučniku su upućivali kritike zbog previše proizvoljnosti i fantazije dok je, s druge strane, opterećenost pripovesti naučnim dokazivanjima svodila ponašanja junaka na šablonske postupke. No, ove zamerke ne mogu umanjiti značaj koji romani i priče-članci Ciolkovskog imaju za žanr: on je bio mnogo precizniji od Verna u naučničkom utemeljenju svojih dela, odnosno opisima principa i načina na koji nešto ‘radi’; ovaj model preuzeli su mnogi pisci tzv ‘tvrde’ naučne fantastike, kao što je npr. Artur Klark, čija su rana dela mešavina nauke i priče koja ilustruje određene hipoteze. (09.09.2005.)
|
