Sadržaj | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |>

Moderna astronomija
Od Njutnove opšte gravitacione teorije do kraja XIX veka

• 1687.
– Ser Isaac Newton objavljuje revolucionarno delo "Philosophiae Naturalis Principia Mathematica" i teoriju opšte gravitacije, što predstavlja prekretnicu u istoriji nauke.

• 1705.
– Britanski astronom Edmond Halley predviđa povratak komete 1758. godine.

• 1718.
– Britanski astronom Edmond Halley postaje prva osoba koja je otkrila da se zvezde kreću i da nisu stvarno nepokretne kako se to verovalo milenijumima.

• 1725.
– John Flamsteed – prvi kraljevski astronom u Engleskoj – objavljuje "Historia Coelestis Britannica", atlas sa preko 3.000 zvezda. Uvodi numerisanje zvezda po svojoj sjajnosti u sazvežđu.

• 1728.
– James Bradley predlaže teoriju o aberaciji nepokretnih zvezda, koja sadrži važno otkriće o aberaciji svetlosti. Otkriva i fenomen nutacije, vibriranje Zemljine ose.

• 1733.
– Chester More Hall predlaže princip ahromatskog refraktora koristeći dve različite vrste stakla.

• 1744.
– Posmatrana Chéseauxova kometa sa šest repova. Ime dobila po švajcarskom matematičaru i astronomu Philippeu Loysu de Chéseauxu.

• 1746.
– De Chéseaux posmatra magline i pravi katalog njihovih pozicija. Otkriva nove: IC 4665, NGC 6633, M4, M6, M16, M17, M22, M25, M35 i M71.

• 1750.
– Astronom Thomas Wright raspravlja o poreklu Solarnog sistema.

• 1755.
– Nemački filozof Immanuel Kant iznosi tezu o poreklu planeta i nebeskih tela.

• 1758.
– Lužički Srbin, astronom–amater Johan Palič posmatra predviđeni povratak komete, kao što je 1705. godine predvideo britanski astronom Edmond Halley.

• 1761.
– Prilikom Venerinog tranzita ruski pisac, hemičar i astronom Mihail Vasiljevič Lomonosov otkriva njenu atmosferu.

• 1766.
– Nemački matematičar Johann Titius otkriva tzv. "Bodeov zakon" položaja planeta.

• 1767.
– Engleski fizičar John Michell sugeriše da su zvezde, koje nam izgledaju zajedno na nebu, fizički bliske u svemiru.

• 1769.
– James Bradley pred smrt kompletira katalog sa 60.000 zvezda.

• 1772.
– Francuski matematički astronom Joseph Louis Lagrange objasnio gravitacioni problem stabilnosti tri tela koja rotiraju.

• 1773.
– U studiji o "pravilnom kretanju" zvezda, William Herschel sugeriše da se Sunce i Sunčev sistem kreću u pravcu sazvežđa Herkulesa.

• 1774.
– Kraljev astronom Nevil Maskelyne određuje masu Zemlje.

• 1779.
– Nemački astronom Heinrich Wilhelm Matthäus Olbers razvija metod, još uvek u upotrebi, za izračunavanje orbita kometa.

• 1780.
– Osniva se Pomorski almanah. U njemu se može u tablicama pronaći položaj svakog nebeskog tela u bilo koje doba dana ili noći. Potom je pomoću sekstanta bilo mogućre precizno odrediti položaj broda.

• 1781.
– Tražeći komete, francuski astronom Charles Messier otkriva objekte dalekog svemira (galaksije, magline i zvezdana jata) i kompletira njihov katalog.
– Sir William Herschel otkriva novu planetu, koju je po kralju Džirdžu III nazvao Georgium Sidus. To je prva nova planeta od antičkog doba. Danas je znamo kao Uran.

• 1784.
– Britanski astronom John Goodricke promenljivu prirodu Dalta Cephei. Otkrio je preko 700 cefeida promenljivih zvezda u Mlečnom putu i nekoliko hiljada u našoj Lokalnoj grupi galaksija.

• 1785.
– Astronom William Heschel je prvi put za maglinu oko zvezde koja gledana kroz teleskop izgleda kao disk upotrebio termin "planetna maglina".

• 1789.
– Herschel podiže teleskop u Sloughtu sa ogledalom od 48 in (1,22 m) i žižinom daljinom od 12,2 m. Uz njegovu pomoć otkriva pojedinačne zvezde u dalekim maglinama.

• 1794.
– Ernest Chladni dokazao da meteori dolaze van Zemljine atmosfere.

• 1796.
– Na osnovu evolucije zvezda i Njutnove teorije gravitacije, francuski astronom i matematičar Pierre Simon Laplace predlaže svoju hipotezu o poreklu Sunčevog sistema.

• 1800.
– William Herschel otkriva da infracrveno zračenje dolazi sa Sunca.

• 1801.
– Italijanski astronom Giuseppe Piazzi otkriva prvi i najveći planetoid, Ceres. Velik je 1.000 km, a sledeći najveći ima samo četvrtinu njegove mase.

• 1802.
– Herschel objavljuje da je otkrio postojanje dvojnih sistema zvezda.
– Britanski fizičar i lekar Thomas Young objavio prvi rad o talasnoj prirodi svetla.
– Britanski fizičar i hemičar William Hyde Wollaston otkriva tamne linije u solarnom spektru. Usled takvog rada je delimično oslepeo.
– Heinrich Olbers otkriva planetoid Palas.

• 1803. (23. april)
– Pad hiljada meteorita u L'Aigleu, u Francuskoj, od čega je 17 velikih. Uspostavljeno objašnjenje o njihovoj pravoj prirodi. Kasnije su prodavani na aukcijama.

• 1811.
– Nemački fizičar i astronom Heinrich Olbers predstavio teoriju o repu kometa. Otkrivši planetoid Vestu 1807. godine, prvi je predložio teoriju da su sve to samo ostatci nekadašnje uništene planete.

• 1814.
– Nemački optičar, brusač sočiva, konstruktor teleskopa i fizičar Joseph von Fraunhofer daje detaljan opis solarnog spektra, sa objašnjenjem tamnih linija u njemu. Izbrojao je 574 linije u njemu. Danas se one nazivaju opštim nazivom Fraunfoherove linije.

• 1818.
– Francuski astronom Jean–Louis Pons otkriva i predviđa sledeći povratak Enkeove komete. Johann Franz Encke je prvi izračunao preciznu orbitu ove komete koja se vraća svake treće godine.
– Osnovana Edinburška opservatorija.

• 1821.
– Guverner Novog Južnog Velsa Sir Thomas Brisbane osniva opservatoriju Paramatta. To je prva opservatorijau Australiji.

• 1826.
– Otkriće Bieleove komete. Ime dobila po austrijskom astronomu baronu Wilhelmu von Bieli, a period joj je bio 6,6 godina.
– Heinrich Olbers osmišljava svoj paradoks sa beskonačno velikim univerzumom i mračnim noćnim nebom. Zaključuje da svetlost dalekih zvezda biva apsorbovana od strane međuzvezdanog materijala.

• 1833. (17. novembar)
– Veliki meteorski pljusak nazvan Leonidama. Kad je bio najjači, bilo je na hiljade meteora na sat, što je kod stanovništva Amerike izazvalo paniku.

• 1834.
– Usled nepravilnosti u kretanju Sirijusa, nemački astronom Friedrich Wilhelm Bessel, upravnik Kenigsberške opservatorije, zaključuje da mora posedovati nama nevidljivog pratioca.

• 1837.
– Astronomi Wilhelm Beer i Johann Heinrich von Mädler objavljuju prvu preciznu mapu Meseca.

• 1838.
– Nemački astronom Friedrich Wilhelm Bessel prvi određuje paralaksu neke nepokretne zvezde i pomoću nje udaljenost jedne od njih – 61 Cygni.

• 1839–40.
– Prva upotreba fotografije u astronomiji. (Američki hemičar John W. Draper pravi prvu fotografiju Meseca).
– Astronom Johann Heinrich von Mädler objavljuje svoju teoriju da su Plejade zapravo u centru naše galaksije Mlečnog puta.

• 1842.
– Otkriće Doplerovog efekta.

• 1843.
–Nemac Samuel Heinrich Schwabe opisuje brojnost i pozicije Sučanih pega u njihovom 11–godišnjem ciklusu.

• 1844.
– Osnovana je Harvard College Observatory, prva opservatorija u Sjedinjenim državama.

• 1845.
– Osmatranje raspada Bieleove komete. Raspala se na dva dela, da bi se u sledećen pojavljivanju (1852) prikazala kao dupla kometa.

• 1846.
– Zahvaljujući proračunima francuskog astronoma Urbaina Jeana Josepha Leverriera i Engleza Johna C. Adamsa, nemački astronomi Johann Gottfried Galle i Heinrich d'Arrest otkrivaju planetu Neptun.
– Britanski astronom William Lassell otkriva Neptunov najveći mesec, Triton.

• 1848.
– Julius Mayer je izračunao da bi se Sunce ugasilo za 5.000 godina kad nebi imalo izvor energije.
– Hippolyte Fizeau sugeriše da Doplerov efekat može da se primeni i na svetlost i time predvideo crveni pomak svetlosti.

• 1851.
– Koristeći klatno obešeno o dugačku žicu, francuski fizičar Jean Bernard Leon Foucault (Fuko) je u pariskom Pantheonu izveo spektakularnu demonstraciju efekta direktno izazvanog rotacijom Zemlje.
– Prvi put fotografisano totalno pomračenje Sunca.

• 1854.
– Hermann von Helmholtz objavio da sunce dobija svoju energiju usled snažnog gravitacionog sažimanja.

• 1857.
– Jean Foucault počinje sa proizvodnjom staklenih ogledala za teleskope presvučenih srebrom.
– Osnovana Sidnejska opservatorija.
– Rođen "otac astronautike" Konstantin Eduardovič Ciolkovski.

• 1858. (2. jun)
– Pojavljuje se Donatijeva kometa. Imala je tri repa, dugačka preko 72 miliona kilometara, što je više od polovine dužine od horizonta do zenita. Pojavljuje se na oko 2.000 godina.
– Warren de la Rue pravi fotoheliograf, prvi uređaj za dobro snimanje fotografija Sunca.
– Prvi put fotografisana jedna kometa.

• 1859.
– Britanski astronom Richard Carrington otkriva solarne bure. To je pomoglo da se objasni da geomagnetski poremećaji na Zemlji stoje u vezi sa događajima na Suncu.
– Profesor fizike iz Kenigsberga Gustav Robert Kirchhoff interpretira tamne linije u spektrima zvezda.
– James Clarke Maxwell dokazuje da Saturnov prsten nije čvrst, već da mora biti sačinjen od mnogo malih komadića koji kruže oko planete.

• 1859 – 62.
– Nemački astronom Friedrich Wilhelm August Argelander objavljuje "Bonner Durchmusterung" (BD) – katalog sa preko 324.000 zvezda magnitude veće od 9,5, na kome je radio preko 25 godina.

• 1861.
– Gustav Spörer otkriva varijacije u poziciji solarnih pega u zavisnosti od ciklusa Sunca.

• 1862.
– Zahvaljujući proračunima koje je svojevremeno uradio nemački astronom Friedrich Wilhelm Bessel pre 18 godina, Amerikanac Alvan Clark otkriva Sirijus B.

• 1860 – 63.
– Početak spektralnog analiziranja zvezda (Sir William Huggins određuje hemijske elemente u spektrima Betelgeza i Aldebarana).
– Britanski fizičar John Tyndall opisao efekte staklene bašte.

• 1865.
– Jules Verne objavljuje priču "Od Zemlje ka Mesecu".

• 1867.
– Opis Wolf–Rayetovih zvezda. To su vrele (25–50.000+ K), masivne (20+ masa Sunca) zvezde, sa velikom brzinom gubitka mase.

• 1868.
– Sir Joseph Norman Lockyer i francuski astronom Pierre–Jules–César Jansen posmatraju neravnine na Suncu.
– Britanski hemičar Sir Edward Frankland i Lockyer otkrivaju i helijum na Suncu i daju mu ime.

• 1872.
– Meteorski pljusak Bieliidi. Zemlja je prošla preko putanje bivše komete.
– Henry Draper fotografiše zvezdani spektar Vege. To je prvi pokušaj te vrste.

• 1873.
– Richard Proctor objavljuje da su kratere na Mesecu stvorili meteoriti.

• 1877.
– Američki astronom Asaph Hall iz Vašingtona otkriva Marsove mesece, Fobos i Deimos.
– Italijanski astronom Giovanni Virginio Schiaparelli osmatra tzv. Marsove kanale.

• 1878.
– Postaje čuvena Velika crvena pega na Jupiteru, zapravo viševekovna oluja u atmosferi.

• 1884.
– Međunarodna komisija proglasila kao nulti meridijan onaj koji prolazi kroz Griničku opservatoriju.
– Posmatranje supernove u Andromedinoj galaksiji M31. Mogla je da se vidi i golim okom.

• 1890.
– Sir Joseph Norman Lockyer, tada upravnik Hillove opservatorije, objavljuje svoju teoriju o evoluciji zvezda.
– Vogel otkriva spektroskopske binarne zvezde.

• 1891.
– Nemački pronalazač Herman Ganswindt raspravlja na svojim predavanjima o putu u svemir.
– Georg Hale izmislio spektroheliograf.
– Max Wolf otkrio prvi asteroid korišćenjem fotografskih ploča.

• 1894.
– Američki astronom Percival Lowell osniva opservatoriju Flagstaff u Arizoni i postaje njen upravnik.

• 1896.
– Podignut refraktor od 33 inča u Meudonu, u Francuskoj. Sa radom početo 1889. godine

• 1897.
– Postavljaju se temelji Yerkes opservatorije na univerzitetu u Čikagu. Osnivaju je američki astronom George Ellery Hale donator Charles Tyson Yerkes. Sa sočivom od 1,02 m to je bio najveći teleskop te vrste na svetu.

Sadržaj | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |>

Knjige D. Dragovića: "Molim te objasni mi" "Kalendar kroz istoriju"   Popust za čitaoce AM

(novembar 2004.)

vrh