27.11.2006

Naslov se tiče jedne vesti koju je 14. novembra objavila američka Nacionalna opservatorija za optičku astronomiju. Tada je javljeno da je identifikovano 20 novih zvezdanih sistema u našem komšiluku, među kojima su i 23. i 24. najbliža zvezda Suncu. Kada se tome doda 8 drugih sistema koje je otkrio isti tim, i 6 koje su nakon 2000. godine otkrili drugi timovi, poznata populacija zvezda u Mlečnom putu je u krugu od 10 parseka (32,6 sv. godina) od Sunca za samo 6 godina povećana za 16%.

Binarni crveni patuljak na slici je SCR 0630-7643 AB. Otkriven je i izmeren uz pomoć RECONS sistema za pretraživanje neba. Izmerena udaljenost između dve zvezde je 0,90 arcsec. Sistem je udaljen oko 8,8 pc (28,7 sv. god.) od Zemlje, dok su zvezde razmaknute 7,9 A. J., što je približno jednako udaljenosti između Sunca i Saturna. Zvezde naprave pun krug svakih 50 godina.

Istraživanja je sprovela grupa pod nazivom "Research Consortium on Nearby Stars" (RECONS), koja još od 1999. godine koristi mali teleskop nacionalne opservatorije Cerro Tololo (CTIO) stacionirane u čileanskim Andima.

"Naš cilj je da konačno kompletiramo spisak stanara u našem komšiluku i damo statistički uvid u demografsku strukturu zvezda naše galaksije - njihove mase, evolutivna stanja i broj višestrukih zvezdanih sistema," izjavio je direktor RECONS projekta Todd Henry sa Georgia State univerziteta u Atlanti. "Zbog njihove blizine, otkriveni sistemi su izvrsne mete za egzoplanetna istraživanja, a naročito astrobiološke studije bilo koje planete za koju bi mogli da pretpostavimo da je u stanju da podrži klicu života."

Svaki od 20 novootkrivenih objekata ima masu između 0,6 i 0,08 solarnih masa, te spadaju u klasu crvenih patuljaka[1], koji čine čak 239 od 348 poznatih objekata van solarnog sistema koje je registrovano unutar 10 parseka koje predstavljaju granicu RECONS istraživanja.

"Crveni patuljci su među najslabijim ali i najčešćim objektima u Mlečnom putu," objašnjava Henry. "Mada golim okom nemožemo da ih pojedinačno uočimo na nebu, oni su gusto rasuti po galaksiji."

Merenje udaljenosti tih zvezde vrši se uz pomoć teleskopa sa CTIO od 0,9 metara, klasičnom tehnikom trigonometrijske paralakse. Ta u suštini jednostavna tehnika koristi prednosti koje pruža položaj Zemlje u kosmosu tokom njenog godišnjeg kruženja oko Sunca. Prividno kretanje bliskih zvezda levo-desno tokom kretanja Zemlje oko Sunca veoma podseća na ono "skakanje" prsta kada ga ispred lica gledamo čas jednim, čas drugim okom.

Sa Zemlje gledano, obližnje zvezde prividno prave male elipse na nebu jer Zemlja ne skače s jedne na drugu stranu svoje orbite, već klizi po putanji oko Sunca. Krajnje tačke Zemlje na toj orbiti su isto kao naše levo i desno oko, a veličina prividnog kretanja našeg prsta zavisi od toga koliko je blizu lica – što je bliži, to se više pomera u odnosu na udaljene predmete.

Dugogodišnjim merenjima, vrednost paralakse je moguće izmeriti sa preciznošću od 1 lučne milisekunde (0,0000003 stepena), ili oko 2 milionita dela veličine diska punog Meseca. To dozvoljava astronomima da na daljini od 300 svetlosnih godina postignu merenje udaljenosti sa greškom manjom od 10%.

Pored Henryja, navedeni tim astronoma u RECONS–u čine Wei-Chun Jao, John Subasavage i Thom Beaulieu sa Univerziteta Georgia State, Phil Ianna sa Univerziteta Virginia iz Charlottesvillea i Edgardo Costa i Rene Mendez sa "Universidad de Chile". Dugoročni program RECONS–a za merenja paralakse otpočeo je pod pokroviteljstvom programa za nadgledanje neba Nacionalne opservatorije (NOAO) još 1999. godine, a nastavlja se preko konzorcijuma "Small and Moderate Aperture Research Telescope Systema" (SMARTS).

Svrha ovih istraživanja je u otkrivanju i analizi sakrivenih zvezda i braon patuljaka u blizini Sunca. Objekti su ispitivani merenjem njihovih pozicija (i kolebanja), sjaja i boja, kao i uzimanjem spektroskopskih otisaka prstiju atmosfera radi izučavanja njihovog sastava. Procenjuje se da je "izgubljena" populacija zvezda iz komšiluka sastavljena prvenstveno od zvezda veoma male mase i spektralnog tipa M (poznate kao crveni patuljci), i objekata spektralne kase L i T, koji su zapravo isto crveni patuljci, ali sa premalom masom da bi otpočele proton–proton termonuklearne reakcije.

Ti L [2] i T patuljci sijaju veoma slabo, i to jedino zahvaljujući energiji koja se stvara gravitacionom kontrakcijom, i traju već puno milijardi godina. RECONS je takođe otkrio i nekoliko obližnjih belih patuljaka, koji predstavljaju ostatke jezgara izgorelih zvezda srednjih masa, i koji su se krili u solarnom komšiluku.

Podrška čileanskim članovima istraživačkog tima pruža se preko "Fondo Nacional de Investigacion Cientifica y Tecnologica" i "Chilean Centro de Astrofisica", a Amerikance podržavaju "NASA Space Interferometry Mission", "National Science Foundation" i univerzitet u Džordžiji.

Više informacija o RECONS–u videti ovde.

Cerro Tololo Inter-American Observatory, koja se nalazi u La Sereni, u Čileu, deo je  Nacionalne optičke oservatorije (NOAO), koja sarađije sa Zajednicom fakulteta za astronomska istraživanja (AURA), a koji su pod kooperativnim ugovorom sa Državnom fondacijom za nauku (National Science Foundation, NSF).

 

AM SCG