< | 1 | 2 | 3 | 4 | SUPERGALAKSIJA (nastavak) >

SUPERGALAKSIJA

Veličina Virgo grupe je otprilike oko 12 x 10 stepeni, ili nešto preko 5 miliona svetlosnih godina u prečniku. Raspored okružujucih galaksija je ukazao da je Virgo jato zapravo centar mnogo veće grupacije galaksija, koja se pruža prema jugu i severu sa ukupnom veličinom od preko 90 stepeni. Ova "supergalaksija" mora imati preko 40 miliona svetlosnih godina, i izgleda da formira ogroman ravan oblak od najverovatnije preko 10.000 individualnih galaksija. Pored članova Virgo jata tu su uključene i mnoge druge sjajne galaksije iz sazvežđa Berenkina Kosa, Lovački Psi, Veliki Medved i Lav. Po kompjuterskim rezultatima moguće je da se i naša galaksija kao i cela Lokalna Grupa galaksija nalazi na samoj ivici ovog ogromnog super-sistema. Ravan oblik super-galaksije je evidentan, ukazujući na rotiranje u istom periodu od nekoliko stotina miliona godina.

Iako je Virgo jato najproučavanije od svih poznatih grupacija, ono nije i unikatno. Bogato jato u sazvežđu Severna Kruna je slično po obliku i tipu, ali je locirano na udaljenosti od oko 700 miliona svetlosnih godina, pa je zbog toga dostupno samo najvećim profesionalnim teleskopima. Najsjajniji članovi ovog jata dostižu magnitudu od samo 16,5.

Druga velika jata su poznata u sazvežđima Velikog medveda, Hidra i Herkulesa i sva na ogromnoj udaljenosti.

M 49 (NGC 4472) (r.a. 12 29.4 dec. 07 59.5) (mag. 8.4) (veličina 10.2 x 8.3) (tip E2)

Ova galaksija se nalazi oko 5 stepeni od centra Virgo jata i jedna je od najsjajnijih članova. Otkrio ju je Messier februara 1771. godine, videvši je sa teškoćom u njegovom teleskopu od 3,5".

Galaksija je skoro okrugla, prečnika 2' i sa naglim gubljenjem sjaja ka ivici. Struktura se ne može vizuelno osmotriti, mada se na fotografijama kratke ekspozicije može videti spiralni karakter u blizini centra galaksije.

"Emovi"

M49 je jedan od najvećih i najmasivnijih poznatih eliptičnih sistema, sa apsolutnom magnitudom od -21,5, i totalnom masom od oko 5 masa Mlečnog Puta.

U galaksiji se ne nalazi veliki broj visokoluminoznih plavih džinova pa stoga galaksija sjaji žutom bojom više nego ostale galaksije. Prečnik joj je oko 50.000 svetlosnih godina i udaljena je oko 42 miliona svetlosnih godina.

M 58 (NGC 4579) (r.a. 12 32.4 dec. 11 49.0) (mag. 9.7) (veličina 5.9 x 4.7)

Ova galaksija se nalazi oko 2,5 stepena jugoistočno od glavnog jezgra Virgo jata. Ovo je fina, kompaktna spiralna galaksija, koju je otkrio Messier u aprilu 1779. godine, opisavši je kao "veoma bledu maglinu.... skoro na samoj parareli sa Epsilonom, malo severnije".

M 58 pokazuje neke detalje u teleskopima veličine 8" pa na gore. Manji teleskopi će prikazati samo malo svetliji oblik galaksije.

Prečnik joj je oko 50.000 svetlosnih godina dok joj je masa skoro identična masi Mlečnog Puta.

Par galaksija koji je spomenut ranije u tekstu pod nazivom "Sijamski Blizanci" se nalazi na pola stepena udaljenosti prema jugozapadu.

M 59 (NGC 4621) (r.a. 12 42.0 dec. 11 38.4) (mag. 9.6) (veličina 5.4 x 3.7) (tip E5)

Galaksija je udaljena oko jedan stepen istočno i malo južno od M58, ili oko 1,5 stepena severno od zvezde Ro Virginis. Ovu eliptičnu galaksiju je otkrio aprila 1779. godine J. G. Koehler iz Drezdena dok je bio u potrazi za kometama. Messier je na svojoj mapi ubeležio ovaj objekat kao novu kometu: "..slične sjajnosti kao i objekat iznad nje (M 58)..."

M 59 se može videti u istom vidnom polju sa M60, od koje izgleda manja i manje masivnija. Takođe joj je oblik više ovalniji od M60. Ovo je mnogo gušći sistem od našeg Mlećnog Puta sa masom od 250 milijardi solarnih masa u prečniku od samo 24.000 svetlosnih godina, što odgovara četvrtini naše galaksije.

Supernova je zabeležena u ovoj galaksiji maja 1939. godine.

M 60 (NGC 4649) (r.a. 12 43.4 dec. 11 33.0) mag. 8.8) (veličina 7.4 x 6.0) (tip E2)

Nalazi se oko pola stepena istočno od M 59. Ovo je sjajna eliptična galaksija koju je takođe otkrio J. G. Koehler u aprilu 1779. godine. Messier ju je osmatrao samo nekoliko noći kasnije našavši je kao "...malo jasniju od dve prethodne (M 58 & M 59)". Messier je takođe posmatrao kometu iz 1779. godine kako prolazi kroz isto vidno polje u noći između aprila 13-og i 14-og.

M60 formira blizak par sa bledom spiralnom galaksijom NGC 4647, koja se nalazi oko 2,5' severozapadno.

M 60 je jedna od najvećih eliptičnih poznatih galaksija. Apsolutna magnituda joj je -21, dok joj masa iznosi skoro trilion sunčevih masa, ili više od 5 masa Mlečnog puta.

M 61 (NGC 4303) (r.a. 12 21.5 dec. 04 28.1) (mag. 9.7) (veličina 6.5 x 5.8)

M 61

Oko 8 stepeni severozapadno od Porrime, nalazi se ova velika, okrenuta prema nama spiralna galaksija koju je otkrio maja 1779. godine italijanski astronom B. Oriani, osmatravši kometu te godine. Messier ju je našao nekoliko noći kasnije iz prva pomislivši da osmatra kometu.

Galaksija je predivna i skoro perfektno okrugla sa sjajnim centrom i skoro zvedolikim nukleusom.

M61 je jedna od najvećih galaksija u celom Virgo jatu, sa prečnikom od skoro 60.000 svetlosnih godina, i apsolutnom magnitudom od -21. U 8" teleskopu se vide neki detalji, dok će manji teleskopi samo pokazati oblik galaksije.

Veoma čudna struktura je zapažena u ovoj galaksiji. Njene spiralne ruke pokazuju česte i nagle promene u pravcu pružanja i to pod veoma oštrim uglom, tako da galaksija ima skoro poligonalnu strukturu. Na severnoj ruci i na samoj ivici sistema se nalazi izuzetno sjajan i gust oblak zvezda. Supernove su zabeležene u ovoj galaksiji 1926. 1961. i 1964. godine. Najsjajnija supernova je bila 1961. godine i dostigla je 13-tu magnitudu.

Oko 50' severno se nalazi dvostruka zvezda 17 Virginis, odmah pored blede galaksije NGC 4324. Mala grupa galaksija u kojoj se nalaze NGC 4270, NGC 4273 i NGC 4281 se nalazi oko jedan stepen severozapadno.

M 84 (NGC 4374) (r.a. 12 25.0 dec. 12 53.0) (mag. 9.1) (veličina 6.5 x 5.6) (tip E1)

M 86 (NGC 4406) (r.a. 12 26.1 dec. 12 56.4) (mag. 8.9) (veličina 8.9 x 5.8) (tip E3)

Obe galaksije se nalaze u samom centru Virgo jata. Ovo je sjajan par eliptičnih galaksija koje formiraju zapadni deo jezgra Virgo grupe. Udaljene su oko 17' jedna od druge i otkrio ih je Messier marta 1781. godine, obe ih opisavši kao magline sa sjajnim centrom i okruženjem od blede magle. Obe galaksije su lako vidljive i u malim teleskopima.

M84 je uobičajeno klasificirana kao eliptičan sistem tipa E1 iako se na fotografijama kratkih ekspozicija vidi prašinast prsten koji okružuje sjajan nukleus. Ovo sugeriše da bi klasifikacija možda mogla biti promenjena u spiralni sistem. Veličina M84 je oko 25.000 svetlosnih godina sa apsolutnom magnitudom od -20,5. Ova galaksija je identifikovana kao izvor radio zračenja. U 1957. godini supernova se pojavila na severnom delu iznad nukleusa, dostignuvši magnitudu od 12,5.

M86 je udaljena oko 17' prema istoku i izgleda veoma slično u malim teleskopima. Ova galaksija je jedna od ekscentričnijih u celom Virgo jatu zbog toga što ne pokazuje ni najmanji "crveni pomak" i pored toga što se približava ka nama, a što ukazuje da se ona udaljava iz jata. NGC 4388 formira skoro pravilan trougao sa M84 i M86, nalazeći se oko 16' južno. U istom vidnom polju se može videti još jedna ivicom okrenuta spiralna galaksija sa izraženom ekvatorijalnom linijom prašine, NGC 4402.

< | 1 | 2 | 3 | 4 | SUPERGALAKSIJA (nastavak) >

(april 2004.)

vrh