Kalendar: Izračunavanje datuma pravoslavnog Uskrsa

am@astronomija.co.rs

Kalendar kroz istoriju

• O knjizi
• Sadržaj
i spisak poglavlja objavljenih u AM

Kalendar
Reč dve o kalendaru

Ovaj mesec
Neke zanimljivosrti o aktuelnom mesecu

Sadržaj AM

Drago I. Dragović
dragovic@net.yu

>>> Naručite ovu knjigu

Iz knjige Kalendar kroz istoriju
Izračunavanje datuma pravoslavnog Uskrsa

Za određivanje Uskrsa ne važi razlika od 13 dana između julijanskog i gregorijanskog kalendara, jer znamo da oba moraju pasti u nedelju. Izračunavanje datuma pravoslavnog Uskrsa je nešto jednostavnije od katoličkog.

Podsetimo se: Uskrs pada u prvu nedelju posle punog Meseca posle prolećne ravnodnevice. Pun Mesec se računa prema meridijanu koji prolazi kroz sveti grad Jerusalim.

Nemački astronom i matematičar Gauss[1] izradio je metod izračunavanja pravoslavnog Uskrsa ovako:

R1 = godina mod 19
R2 = godina mod 4
R3 = godina mod 7
RA = 19 x R1 + 16
R4 = RA mod 30
RB = 2 x R2 + 4 x R3 + 6 x R4
R5 = RB mod 7
RC = R4 + R5

Ovde znak mod označava deljenje kod koga se koristi samo ostatak (videti glavu 25).

Vrednost RC se kreće od 1 do 35 što odgovara datumima od 22. marta do 25. aprila u julijanskom kalendaru, odnosno od 4. aprila do 8. maja po gregorijanskom. Pomerenost je 13 dana između kalendara u periodu od julijanskog 1. marta 1900. godine pa do julijanskog 29. februara 2100. godine.

Vrednostima RC od 1, 2, 3, itd. odgovaraju datumi: 22. mart, 23. mart, 24. mart itd. do 25. aprila za
RC = 35.

Izračunajmo sada kada će pasti pravoslavni Uskrs 1999. godine:

                                                   R1 = 1999 mod 19 = 4
                                                   R2 = 1999 mod 4 = 4
                                                   R3 = 1999 mod 7 = 4
                                                   RA = 19 x 4 + 16 = 92
                                                   R4 = 92 mod 30 = 2
                                                   RB = 2 x 4 + 4 x 4 + 6 x 2 = 36
                                                   R5 = 36 mod 7 = 1
                                                   RC = 2 + 1 = 3

Posto vrednosti RC=8 odgovara datum 29. mart po julijanskom kalendaru, onda tom broju treba dodati 13 i dobice se da se pravoslavni Uskrs 1999. godine slavi 11. aprila ..

Napomenimo i ovo: prema sadašnjim kalkulacijama razlika između kalendara bi nastupila počev od 1. marta 2100–te godine.

[1] Carl Friedrich Gauß (1777–1855), pored Arhimeda i Njutna jedan od najvećih matematičara u istoriji. Pored značajnih doprinosa u teoriji i metodama čiste matematike i teorije brojeva, imao je udela i u astronomiji, geodeziji i elektromagnetizmu XX veka. Njegova rečenica "Matematika, kraljica nauke, aritmetika, kraljica matematike" govori o mestu matematike u modernoj nauci. Doktorirao u 22. god. Bio direktor opservatorije i prof. astronomije u Göttingenu, rešio problem upisivanja pravilnih poligona u krugu, pronašao magnetometar i izvršio merenje Zemljinog magnetnog polja (jedinica magn. indukcije nosi ime po njemu), izmerio meridijan koji prolazi kroz Göttingen, odredio putanju asteroida Ceresa, itd. Njegov lik nam je poznat sa novčanice od 10 DM.

(mart 2003.)