Jevrejski kalendar

Današnja definicija kaže da je hebrejski kalendar uspostavljen od strane sanhedrinskog¹ vladara Hillela II² oko 359. godine naše ere. Originalni detalji vezani za taj kalendar su, međutim, do danas ostali neodređeni.

Hebrejski kalendar koriste u religiozne svrhe danas svi jevreji u svetu, a predstavlja i zvanični kalendar države Izrael.

Hebrejski kalendar je lunisolaran: predstavlja kombinaciju solarnog i lunarnog kalendara, koji teži da mu se dužina godine podudari sa dužinom tropske godine, a dužina meseci poklopi sa sinodičkim mesecom. To je komplikovan zadatak, tako da su uspostavljena pravila hebrejskog kalendara veoma zanimljiva.

Obična (neprestupna) godina ima 353, 354 odnosno 355 dana. Prestupna ima 383, 384 ili 385 dana. Ove tri različitotrajuće godine se nazivaju nepotpuna, regularna i kompletna godina.

Obična godina ima 12, a prestupna 13 meseci. Početak svakog meseca pada (probližno) na dan mladog Meseca.

Dužina u Dužina u Dužina u
Ime nepotpunoj godini regularnoj godini kompletnoj godini

1. Tishri           30                30                   30
2. Heshvan          29                29                   30
3. Kislev           29                30                   30
4. Tevet            29                29                   29
5. Shavat           30                30                   30
[6. Adar I           30                30                   30]
6. Adar II          29                29                   29
7. Nisan            30                30                   30
8. Iyat             29                29                   29
9. Sivar            30                30                   30
10. Tamuz            29                29                   29
11. Av               30                30                   30
12. Elul             29                29                   29

Ukupno: 353 ili 383 354 ili 384 355 ili 385

Mesec Adar I se pojavljuje jedino u prestupnoj godini. U neprestupnoj, Adar II se naziva jednostavno Adar.

Treba obratiti pažnju da se u regularnoj godini broj dana od 29 naizmenično smenjuje sa 30; da je kompletna godina napravljena dodavanjem 1 dana mesecu Heshvanu, a da je nepotpunoj godini oduzet 1 dan iz meseca Kisleva.

Alternacija 29 i 30 dana osigurava to da ako godina počinje sa mladim Mesecom, to isto se dešava i svakog meseca.

Godina je prestupna ako je broj dobijen formulom godina mod 19, jednak jednom od sledećih brojeva:

Vrednost godina dobijenih ovom formulom nazivaju se "Anno Mundi" i opisani su malo kasnije.

Hebrejski kalendarski dan ne počinje u ponoć kao kod hrišćana, već ili u suton ili kada se na nebu pojave tri određene zvezde srednje veličine, već u zavisnosti od verskih prilika.

Zalazak Sunca označava početak 12 noćnih sati, dok izlazak Sunca označava početak 12 dnevnih sati. To znači da noćni sati mogu biti duži ili kraći od dnevnih, što opet zavisi od godišnjeg doba.

Prvi dan kalendarske godine, Rosh HaShanah koji pada na 1. Tishri, određuje se na sledeći način:

1. Nova kalendarska godina počinje na dan mladog Meseca (Molad) koji pada 354 dana (ili 384 dana ako je prethodna godina bila prestupna) od 1. Tishria prethodne godine.

2. Ako faza mladog Meseca pada posle podneva tog dana, početak nove kalendarske godine se odlaže do sutra. (Zato što u tom slučaju novi mesečev srp neće da se vidi do sledećeg dana).

3. Ako to prouzrokuje započinje nove kalendarske godine u nedelju, sredu ili petak, odlaže se opet za 1 dan. (Razlog za to leži u želji da se izbegne da Yom Kippur³ (10. Tishri) padne u petak ili nedelju, a da Hoshanan Rabba (21. Tishri) padne na Sabbath, odnosno njihovu subotu).

4. Ako dva uzastopna početka godina deli 356 dana (to je nepropisna dužina godine), početak prve godine se odlaže za 2 dana.

5. Ako dva uzastopna početka godina deli 382 dana (to je takođe nepropisna dužina godine), odlaže se početak druge godine za 1 dan.

Važno je napomenuti da se 4. pravilo primenjuje jedino ako prva godina počinje u utorak. Zato se početak odlaže za dva dana a ne za jedan, kako godina ne bi počela u sredu (vidi 3. pravilo).

Da bi se izračunalo traženo vreme, potrebno je znati da je jedan sat podeljen na 1080 "delova" (Ova podela je preuzeta od Vavilonaca). Znači da je jedan taj deo, heleq, jednak 3 1/3 sekundi. On se deli na 76 delova, rega'ima.

Mlad Mesec koji se pojavio godine 1 AM ("Anno Mundi"), izašao je 6 sati i 204 "dela" posle zalaska Sunca (tj. baš pred ponoć 6. oktobra 3761 p.n.e. po julijanskom kalendaru).

Mladi Mesec za bilo koju određenu godinu se dobija ekstrapolacijom u odnosu na to vreme, koristeći sinodički mesec od 29 dana 12 sati i 793 "delova".

Treba primetiti da se 18:00 sati po jerusalimskom vremenu (to je 15:39 po Griniču) koristi u svim proračunima umesto vremena zalaska Sunca.

Godine se broje od godine biblijskog nastanka Sveta, koji su smestili u našu 3761. godinu pre naše ere. Tada je započela njihova AM 1 (AM – Anno Mundi – Svetska godina).