Kalendar
Reč dve o kalendaru

Ovaj mesec
Neke zanimljivosrti o aktuelnom mesecu

Huang Di

Mada Narodna republika Kina danas koristi gregorijanski kalendar¹ za građanske potrebe, ipak se koristi i poseban kineski kalendar isključivo za određivanje praznika. Takođe se i brojne kineske zajednice širom sveta služe tim kalendarom.

Same početke kineskog kalendara možemo da pratimo unazad sve do XIV p.n.e. Legenda kaže da ga je prvi pronašao i upotrebio car Huang Di godine 2637 p.n.e.

Sam kalendar se bazira na astronomskim posmatranjima mesečevih faza i visine Sunca na nebu i naziva se yin – yang li kalendar ili lunisolarni kalendar.

KINESKA GODINA

Slično kao hebrejski i kineski kalendar ima jednu kombinaciju solarnog/lunarnog kalendara koji teži da mu se godina poklopi sa dužinom topske godine, a dužina meseca sa sinodičkim mesecom. Stoga nije čudo da postoje određene sličnosti između dva kalendara:

neprestupna godina ima 12 meseci, a prestupna 13.
neprestupna ima 353, 354 ili 355 dana, a prestupna 383, 384 ili 385 dana.

Pre određivanja izgleda samog kalendara, potrebno je obaviti neke astronomske kalkulacije:

1. Odrediti datume pojave mladog Meseca. Ovde se misli na fazu tzv. "crnog" Meseca (kada je on u konjunkciji² sa Suncem), a ne na prvi vidljivi mesečev srp kao što su to radili u islamskom ili jevrejskom kalendaru. Taj datum pojave mladog Meseca se uzima za početak kalendarskog meseca.

2. Odrediti datume kada je sunčeva longituda deljiva sa 30 stepeni. (Sunčeva longituda iznosi 0° za vreme prolećnog ekvinocijuma, 90° za vreme letnjeg solsticijuma, 180° za vreme jesenjeg ekvinocijuma i 270° za vreme zimskog solsticijuma). Ti datumi se nazivaju glavni termini i koriste se pri određivanju svakog meseca:

Glavni termin 1 započinje kada je sunčeva longituda 330°
Glavni termin 2 započinje kada je sunčeva longituda 0°
Glavni termin 3 započinje kada je sunčeva longituda 30°
… itd.
Glavni termin 11 započinje kada je sunčeva longituda 270°
Glavni termin 12 započinje kada je sunčeva longituda 300°

Svaki mesec nosi broj onog Glavnog termina u kome se nalazi dati mesec.

U retkim slučajevima, mesec može da bude u dva Glavna termina i u tom se slučaju pomera broj sledećeg meseca. Na primer, ako neki mesec obuhvata deo i Glavnog termina 1 i Glavnog termina 2, taj mesec će poneti broj 1, a sledeći mesec broj 2. Glavni termin 11 (zimski solsticijum) uvek pada u 11. mesecu.

Sva ova astronomska računanja se odnose na meridijan³ od 120° istočno od Griniča koji približno predstavlja istočnu obalu Kine.

Napominjemo da se neke varijante ovih pravila sreću kod različitih kineskih zajednica.

PRESTUPNA GODINA

U kineskom kalendaru ta godina ima 13 meseci. Za određivanje prestupne godine potrebno je izračunati broj mladih Meseca između 11. meseca ove godine (tj. onog meseca koji sadrži dan zimskog solsticijuma) i 11. meseca sledeće godine. Ako ima 13 punih Meseca u tom razdoblju, znači da je neophodno da se doda 1 prestupni mesec.

Za vreme prestupne godine, bar jedan mesec ne sadrži Glavni termin. Prvi takav mesec je prestupni mesec.On ima isti broj kao i prethodni, samo sa naznakom da je to prestupni mesec.

BROJANJE GODINA

Za razliku od drugih kalendara, kineski ne broji svoje godine u beskonačnom nizu. Umesto toga, godine imaju imena koja se ponavljaju svakih 60 godina.

(U ranijim istorijskim epohama, godine su se brojale od početka vladavine aktuelnog cara ali je ta praksa napuštena posle revolucije 1911. godine.)

Unutar tog 60–godišnjeg ciklusa, svaka godina je obeležavana imenom sastavljenim od dva dela.

Prvu komponentu čini nebesko stablo:

Ovi nazivi nemaju ekvivalentne reči u našem ili engleskom jeziku.

Drugu komponentu čini zemaljski ogranak:

Prva godina 60–godišnjeg ciklusa je jia–zi, druga je yi–chou, treća bing–yin itd. Kada stignemo do kraja, počinjemo krug ispočetka: 11. godina je jia–xu (ponovo na početak nebeskog stabla), 12. godina je yi–hai, a 13. godina je bing–zi (ponovni početak zemaljskog ogranka). I na kraju, 60. godina je gui–hai.

Ovakav način imenovanja godina u jednom 60–godišnjem ciklusu traje već oko 2000 godina. Slično imenovanje dana i nedelja je izbačeno iz upotrebe, mada se u kalendarima i dalje ponekad pojavljuju.

Brojanje 60–godišnjih ciklusa traje još od 2637 p.n.e., kada je kalendar verovatno i nastao. Znači, ta godina je bila početak prvog 60–godišnjeg ciklusa.

KOJA JE SADA GODINA PO KINESKOM KALENDARU?

Poslednji 60–godišnji ciklus je otpočeo 2. februara 1984. godine. Ta godina je ponela ime bing–yin u 60–dnevnom ciklusu, a prvi mesec te prve godine poneo je ime gui–chou u 60–mesečnom ciklusu.

To znači da je godina wu–yin, 15. godina u 78. ciklusu, otpočela 28. januara 1998. godine.

A 16. februara 1999. godine je otpočela je godina ji–mao ili godina zeca.

(maj 2002.)

| Home | Sadržaj | Galaksija | Sunčev sistem | Teorija i praksa |
| Instrumenti | Istorija i tradicija  | Efemeride 2002 |

vrh