Sadržaj | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |

Astronomija XX veka
Od Ajnštajnove teorije relativiteta do
izlaska prvog broja "Astronomskog Magazina" i dalje ...

• 1900.
– Chaberlin i Moulton objavili novu teoriju o nastanku solarnog sistema.

• 1901.
– Pojavila se nova Persei.
– Američka astronomka Annie Jump Cannon dovršila Harvardovu klasifikaciju zvezda.

• 1903.
– Ruski naučnik i pronalazač Konstantin Eduardovič Ciolkovski objavljuje svoj rad "Raketa u svemiru" sa planovima rakete.

• 1904.
– Početo sa gradnjom opservatorije Mount Wilson kraj Los Anđelosa, koju je radi proučavanja Sunca osnovao George Hale. Kasnije je korišćena i za istraživanje zvezda, galaksija i maglina. Vlasništvo je Karnegijevog instituta iz Vašingtona.

• 1905.
– Einstein predložio osnove Specijalne teorije relativiteta, prvi put opisane u njegovom delu "O elektrodinamici pokretnih tela". Teorija se oslanja na dva principa:
1. Princip relativnosti, da su fizički zakoni važeći u svim referentnim sistemima,
2. Princip nepromenljivosti brzine svetlosti, koji kaže da je brzina svetla u vakuumu univerzalna konstanta.

• 1906.
– William Morgan sugerisao da je naša galaksija spiralne strukture.

• 1908.
– Danski astrofizičar Ejnar Hertzsprung opisuje patuljaste i džinovske zvezde.
– Ruski marematičar Hermann Minkowski razvio koncept prostor–vremenskog kontinuuma. Pokazao da je kombinacija prostora i vremena jednaka 4–dimenzionalnom listu hartije.
– Američka astronomka Harietta Swan Leavitt otkriva odnosni period – apsolutnu magnitudu Cefeida. Njen rad je mogućio da se po prvi put izmeri udaljenost vangalaktičkih objekata.
– Podignut 60–inčni (1,52 m) refraktor na Maunt Wilsonu, u Kaliforniji.
– Pao sibirski meteorit. Uništeno 200.000 hektara četinarske šume. Veruje se da je imao oko 40 m u prečniku.

• 1911 – 14.
– Danski astrofizičar Ejnar Hertzsprung i njegov američki kolega, fizičar Henry Norris Russell, otkrivaju odnose između spektralnog tipa i apsolutne magnitude zvezda (epohalni H–R dijagram).

• 1912.
– Leteći balonom na visini od 9 km, američki fizičar austrijskog porekla Victor Franz Hess otkrio kosmičke zrake.

• 1914.
– Američki inženjer i fizičar sa Klarka i Prinstona, Robert Hutchings Goddard počinje sa praktičnim eksperimentima sa raketama.
– Američki astronom sa Lowellove opservatorije u Arizoni, Vesto M. Slipher, otkriva da svetlost 11 od 15 objekata poznatih kao spiralne magline, ili galaksije, ima crveni pomak.

• 1915.
– Radeći na zvezdanom spektroskopu na Maunt Wilsonu, američki astronom Walter Sydney Adams otkriva prvog belog patuljka (Sirijus B).

• 1916.
– Britanski astronom Sir Arthur Stanley Eddington predlaže prve premise teorije o unutrašnjoj strukturi zvezda.
– Einstein objavljuje svoju Opštu teoriju relativnosti, u kojoj opisuje interakcije tela (gravitacione sile) kao uticaj tela na prostor–vremensku geometriju.
– Američki astronom Edward Emerson Bernard objavljuje podatke da jedna zvezda ima ogromnu transverzalnu brzinu kretanja – 10,3 lučne sekunde godišnje. To je jednako veličini punog Meseca za dva veka. Zvezda je nazvana Bernardova zvezda.
– Karl Schwarzcschild priča o hipotetičkim crnim rupama.

• 1917.
– Sastavljeno ogledalo od 100 inča (2,54 m) na losanđeloskoj opservatoriji Maunt Wilson i ona počinje sa radom.
– U skladu sa svojom Opštom teorijom relativiteta, Eistein zaključuje da se svemir nije stabilan – ili se širi ili skuplja.
– Holandski matematičar, astronom i fizičar Willem de Sitter takođe otkriva "šireći svemir" kao rešenje za Eisteinove jednačine.

• 1918.
– Američki astronom Harlow Shapley daje prvi model galaktičke strukture. Prvi čovek koji je dokazao da naše Sunce nije u centru galaksije i koji je odredio njene približne dimenzije.

• 1918 – 24.
– Američka astronomka Annie Jump Cannon objavljuje osnovni fotografski katalog sa preko 350.000 zvezdanih spektara. Fotografskim putem je otkrila 5 novi i oko 300 promenljivih zvezda. Zato je postala prva žena doktor nauka na Oksfordu.

• 1919.
– Američki astronom sa Prinstona Edward Bernard Burke objavljuje katalog tamnih nebula.
– Britanski fizičar Ernest Rutherford otkriva proton.

• 1920.
– Američki astronom Vesto M. Slipher objavljuje otkriće iz 1912. godine o crvenom pomaku u spektrima galaksija. To će uticati na kasniji rad Edwina Hubbla.
– Korišćenjem interferometra po prvi put je direktno izmeren prečnik zvezde.
– Britanski istoričar astronomije J. K. Fotheringham je otkrio da u odnosu na ona od pre 2.000 godina, moderna pomračenja Meseca padaju oko sat vremena ranije. To je značilo da je Zemlja ubrzala rotaciju za 0,00164 sekunde po stoleću.

• 1923.
– Američki astronom Edwin Hubble dokazuje da druge galaksije leže van Mlečnog puta.
– Američki inženjer i fizičar sa Klarka i Prinstona, Robert Hutchings Goddard testira prvi raketni motor na tečno gorivo. Do tada su rakete koristile isključivo čvrsta goriva.

• 1926.
– Američki inženjer i fizičar sa univerziteta Klark i Prinston, Robert Hutchings Goddard napravio prvu raketu na tečno gorivo, koristeći mešavinu kiseonika i benzina.

• 1927.
– Holandski astronom sa Lajdenske opservatorije Jan Hendrik Oort, pionir radio–astronomije, dokazuje da se naša galaksija okreće i da se njeno središte nalazi u pravcu sazvežđa Strelca (Sagittarius).

• 1929.
– Amerikanac Edwin Powell Hubble otkriva linearnu povezanost između udaljenosti galaksija i njihove radijalne brzine, što se uočava po pomaku spektralnih linija ka njegovom crvenom kraju. Time je dokazano da se galaksije udaljavaju jedne od drugih.

• 1930.
– Američki astronom, Klad Tobo,asistent na Lowellovoj opservatoriji u Flagstaffu, koristeći Lowellova predviđanja, otkriva poslednju planetu oko Sunca, Pluton.

• 1931.
– Američki inženjer Karl Guthe Jansky, radeći u Bellovoj telefonskoj laboratoriji, otkriva kosmičke radio–talase.
– Američki astronom Seth Nicholson meri površinsku temperaturu Meseca.

• 1937.
– Američki radio–inženjer Grote Reber sa svojim novcem konstruiše prvi radio–teleskop. Tanjir je imao prečnik od 9 m.

• 1938.
– Američki radio–inženjer Grote Reber otkriva prvi radio–izvor u dubokom svemiru.

• 1938 – 40.
– Američki teoretski fizičar ukrajinskog porekla, Georg Gamow, daje prvu teoriju o zvezdanoj evoluciji vasione. Učio fiziku u Lenjingradu, Getingenu, Kopenhagenu i Kembridžu.

• 1942.
– Danski astronom Kaj Aage Gunnar Strand pretpostavlja da je dvojna zvezda 61 Cygni okružena planetama.
– J. S. Hey detektuje radio–talase prispele sa Sunca.

• 1944.
– Holandski astronom Hendrik Christoffel Van de Hulst sugeriše da međuzvezdani vodonik emituje radio–talase na talasnoj dužini 21,1 cm.
– Američki radio–inženjer Grote Reber objavljuje prvu radio–mapu neba.

• 1946.
– Bay dobio prvu radarsku sliku Meseca.

• 1947.
– Sovjetski astrofizičar i akademik Viktor Amazaspovič Ambarcumijan i Beniamin Markarian otkrivaju zvezdane grupe.

• 1949.
– Kompletiranje Haleovog ogledala od 200 inča (5,08 m) na opservatoriji Maunt Palomar.
– Herbert Friedman detektuje X–zrake prispele sa Sunca.

• 1951.
– Američki fizičar i Nobelovac Edward Mills Pucell i kolega Harold I. Ewen i otkrivaju radio–talase vodonika na 21 cm, kako je i predvideo van de Hulst.

• 1951 – 54.
– Određivanje spiralne strukture naše galaksije.

• 1955.
– Kompletiranje radio–teleskopa od 250 stopa (76 m) na opservatoriji Jodrell Banku, koja je pod upravom univerziteta u Mančesteru. To je bio najveći pokretni parabolični tanjir na svetu sve do 1971. godine.

• 1957. (4. oktobar)
– Prvi veštački satelit "Sputnjik 1". Bio je težak svega 83 kg. Lansirali su ga Sovjeti interkontinentalnom balističkom raketom.

• 1958.
– Amerikanci lansiraju svoj prvi veštački satelit "Explorer 1". Letilica je bila teška 13,9 kg. Do kraja godine lansiraće još 3 satelita i 3 sonde.
– Američki predsednik Ajzenhauer osniva agenciju NASA.
– Sovjeti lansiraju "Sputnik 2", koji nosi prvog putnika u orbitu oko Zemlje. Pas se zvao Lajka, a letilica je bila teška 508 kg. Do kraja godine lansiraće još 2 satelita.

• 1959.
– Sovjetski sateliti "Lunjik". "Lunjik 1" prolazi pored Meseca; "Lunjik 2" sleće na Mesec.
– Radio–lokacija Sunca.

• 1960.
– Počelo pretraživanje neba u potrazi za radio–signalima vanzemaljskog porekla. Program SETI (Search for Extraterrestrial Intelligence) je bio usmeren ka zvezdama Tau Ceti i Epsilon Eridani.

• 1961. (12. april)
– Prvi čovek u orbiti (ruski kosmonaut Jurij Aleksejevič Gagarin). Na put ga je odnela letilica "Vostok 1" i napravio je svega jedan krug oko Zemlje.
– Sovjetska letilica "venera 1" proletela kraj Venere.

• 1962.
– Prvi američki orbitalni let obavio John Glenn.
– Planetarne sonde: "Mars 1" (SSSR) i "Mariner 2" (SAD).
– Sovjeti lansiraju "Mars 1". Prestao je da šalje podatke 100 miliona kilometara daleko od Zemlje ali je ipak 1963. godine proleteo pored planete na 195.000 km
– Otkriće prvog galaktičkog izvora X–zraka (Sco X–1).

• 1963.
– Provevši čitav život studirajući oko 2.000 fotografskih ploča Bernardove zvezde i proučavajući nepravilnosti u njenom kretanju, Peter Van de Kamp obaveštava da oko nje postoje planete sa masom 1,6 puta većom od Jupitera.
– Valentina Terješkova postaje prva žene u kosmosu. Letela je u "Vastoku 6".
– Otkriveni prvi kvazi–stelarni radio izvori – kvazari. Objekti sa najvećim crvenim pomakom.
– Dovršen stacionarni radio–teleskop na 15 km od Areciba, na severnoj obali Portorika. Tanjir prečnika 305 m, sadrži preko 40.000 pojedinačnih reflektujućih panela.

• 1964.
– Slike Meseca iz velike blizine napravio "Ranger VII" (SAD). Do Meseca je leteo 65,5 sati, a poslao je 4.316 televizijskih slika slikanih sa 6 kamera sa visine od samo 300 m.
– Spektrograf koji je bio prikačen na teleskop i koji je leteo u balonu na 26,5 km visine, otkrio je naučnicima sa Johns Hopkins univerziteta da u atmosferi Venere ima vodene pare.
– Na sovjetskoj konferenciji posvećenoj vanzemaljskim civilizacijama, iznešeno je da dva intenzivna radio–signala, jedan iz pravca Pegaza, a drugi iz pravca Ovna, mogu da predstavljaju pokušaje innteligentnog života za kontaktima.

• 1965.
– Američki radio–inženjeri Arno Penzias i Robert Wilson otkrivaju fosilno kosmičko zračenje, dajući direktan dokaz teoriji o Velikom prasku.
– U 4 dana Rusi lansiraju "Veneru 2 i 3". Druga letilica je nosila lender koji se pokvario prilikom približavanja planeti.
– 18. mart – Sovjetski kosmonaut Aleksej A. Leonov izašao iz letilice "Vashod 2" i bio u otvorenom prostoru 10 minuta. Po prvi put je čovek stvarno bio u kosmosu. Tri meseca kasnije i Amerikanac Edward White je takođe izašao u svemir.

• 1966.
– Prvo meko spuštanje na Mesec ("Luna 9 i "Surveyor I")
–Sovjeti pokušavaju da se spuste na Veneru sondama iz programa "Venera".
– Uprkos malim dimenzijama, opservatorije Mc Donald iz Teksasa i Locksley iz Kalifornije su uspele da fotografišu malo telo koje se nalazi u stabilnoj Lagrangeovoj orbiti oko Zemlje, održavajući isto odstojanje između nas i Meseca.

• 1967.
– Otkrivaju se pulsari.
– Sonda sa sovjetske letilice "Venere 4" spustila se ka Veneri. Uništio ju je ogromni pritisak atmosfere planete na visini od 27 km, koji je bio 18 puta veći nego na površini Zemlje.

• 1968.
– Prvi let sa ljudskom posadom oko Meseca ("Apolo 8": Borman, Lovell i Andres).
– Na univerzitetu Kembridž otkriven potpuno novi radio izvor, malog prečnika i ogromne mase, koji šalje signale svakih 1,3373 sekunde. Za tri meseca je pronađeno još tri slična. Nazvani su pulsarima.
– Amater G. E. Alcock je otkrio zvezdu koja je za samo nekoliko dana uvećala svoj sjaj za 10.000 puta. Bila je to još jedna klasična nova.

• 1969.
– 20–21. juli – Prvi čovek na Mesecu ("Apolo 11": Armstrong i Oldrin).
– Astronomi sa U. S. Naval Observatory odredili da je masa Plutona svega jedna šestina mase naše planete, a da mu je gustina malo veća od naše.

• 1970.
– Prva orbitalna opservatorija "Uhuru" pretražuje nebo u opsegu X–zraka. Otkriva preko 300 novih izvora.
– Prvo uspešno meko sletanje na Veneru ("Venera 7", SSSR). Izdržala je temperaturu od 475° C i 90 puta veći pritisak od Zemjinog 23 minuta.

• 1971.
– Prvo testiranje sovjetskog ogledala od 236 inča (6,68 m).
– Prve sonde u orbiti oko Marsa i prvo meko spuštanje na njega ("Mars 2 i 3", SSSR). Prve slike sa Marsa u trajanju od 20 sekundi.
– "Mariner 9" ulazi u orbitu oko Marsa i postaje prvi veštački satelit oko jedne planete. Šalje oko 700 slika.
– 29. jun – Po povratku na Zemlju sa svemirske stanice "Saljut" poginula 3 sovjetska kosmonauta na "Sojuzu 11".
– Prvo mehaničko vozilo na Mesecu ("Apolo 15", SAD).

• 1972.
– Satelit "Copernicus" provodi spektroskopska ultraljubičasta posmatranja zvezda i međuzvezdane materije sa velikom rezolucijom.
– Prvo osmatranje neba u domenu gama zračenja.
– Amerikanci lansiraju "Pioneer 10" – prvu sondu upućenu ka Jupiteru.
– Sa "Apolom 17" završen program i to je bila poslednja ljudska posada na Mesecu.

• 1973.
– Prve slike Jupitera iz blizine koje je snimio "Pioneer 10".
– 3. april – Sovjeti lansiraju prvu vojnu kosmičku stanicu "Saljut 2".

• 1974.
– Prve slike Merkurove površine koje je poslao američki "Mariner 10". Preleteo je površinu na svega 327 km visine.

• 1975.
– Kompletiranje 6–metarskog teleskopa u Zelenčuskajoj, na planini Pastuhov , nazvan Veliki azimutni teleskop (SSSR). Cev je bila dugačka 26 m, a visina 58 m.
– Prvo međunarodno spajanje letilica u svemiru: Apolo i Sojuz.

• 1976.
– Meko spuštanje američke svemirske sonde "Viking" na Mars.
– 22. jun – Poslednja sovjetska vojna svemirska stanica, "Saljut 5". Primila je 24 člana posade.

• 1977.
– Otkriće Uranovog prstena.
– 29. septembar – Prva kosmička stanica sa pristupom sa dva kraja, "Saljut 6". Posada koju su činili L. Popov i V. Rjumin postavili rekord u dužini boravka u stanici – 185 dana.

• 1978.
– 7. jul – Američki astronomi sa U.S. Naval Observatory James W. Christy i Robert S. Harrington otkrivaju ogromni Plutonov satelita Haron.
– Novi podatci o nebeskim objektima sakupljeni satelitom "Einstein" (X–zraci).

• 1980.
– Svemirska letilica "Voyager 1" šalje prve slike Saturna i njegovih prstenova iz velike blizine.

• 1983.
– Satelit IRAS pretražuje nebo u infracrvenom delu spektra.

• 1984.
– Na Antarktiku otkriven kameni meteorit nazvan Allan Hill 84001, za koga je nepobitno utvrđeno da potiče sa Marsa.

• 1986.
– 24. januar – "Voyager 2" prilazi planeti Uran.
– 28. januar – Nesreća svemirskog šatla "Challenger": Samo 73 sekundi posle uzletanja letilica je eksplodirala i uzela živote kompletne posade. To se smatra najvećom tragedijom u istoriji vasionskog istraživanja.
– mart – Svemirske sonde "Vega 1 i "" i "Giotto" su proletele pored Halejeve komete.
– Prolećući pored Jupitera, kometu Brooks 2 su snažne gravitacione sile izlomile u komade.

• 1987.
– 24. februar – Supernova SN 1987A u Velikom Magelanovom oblaku, vidljiva golim okom, kao rezultat eksplozije plavog superdžina Sanduleak 69 deg. 202. Otkrio ju je kanadski astronom Ian Shelton sa opservatorije Las Campanas u Čileu.
– Odlučeno da Grinička kraljevska opservatorija iz dvorca Herstmonceux u Eseksu bude premeštena u Kembridž.
– Astrofizičar Benjamin Zuckerman sa Univerziteta Kalifornija i Eric E. Becklin sa Univerziteta Havaji označili belog patuljka Giclas 29–38 kao kandidata za planetarni sistem.

• 1988.
– Otkriveni kvazari udaljeni od nas 17 milijardi godina.
– Tanjir prečnika 91 m na najvećem radio–teleskopu na svetu u Green Banku iznenada je pao na zemlju i razbio se. Oprema je uništena.

• 1989.
– 22. mart – Mali asteroid 1989 FC, prečnika 220–430 m, proleće na samo 690.000 km, manje od dvostrukog udaljenja Meseca od Zemlje. To je bio rekord.
– 4. maj – Letilica "Magellan" radarom pravi mapu površine Venere.
– 24. avgust – Posle 12 godina putovanja i pređenih 7 milijardi kilometara, "Voyager 2" je proleteo na 5.000 km od površine oblaka Neptuna.
– 12. septembar – Pluton je u perihelu
– NASA lansira satelit "Cosmic Background Explorer" (COBE).
– 18. oktobar – Amerikanci lansiraju sa šatla "Atlantis" svemirskog robota "Galileo", koji će, koristeći Veneru i Zemlju, stići do Jupitera za 6 godina.

• 1990.
– januar – Neke svetske novine su objavile da je teorija Velikog praska nevažeća.
– 24. april – Šatl "Discovery" je odneo u orbitu 12–tonski Hablov teleskop (HST).
– U kooperaciji sa Amerikancima, Evropa lansira satelit "Rosat", koji posmatra nebo u X ultraljubičastom delu spektra.
– Astronomi Jane X. Luu i David Jewitt otkrili da neobična koma oko asteroida Chiron pravi iza njega rep dugačak 2 miliona kilometara. Sumnja se da je to zarobljena kometa.
– 19. jun – Astronom Henry E. Holt sa Palomar opservatorije i David Levy iz magazina "Sky & Telescope" otkrili asteroid 1990 MB koji kruži oko Sunca po istoj orbiti kao Mars. Takvi asteroidi se nazivaju Trojanci.
– 5. decembar – Prva slika (galaksija NGC 1232 u Eridanusu) snimljena najvećim teleskopom na svetu, havajskim Keckom, objavljena je u "Los Angeles Timesu".
– 7. decembar – "Galileo" je posle posete Veneri, prišao Zemlji. To je prva međuplanetarna letilica koja je ikada posetila Zemlju.
– Satelit COBE izmerio temperaturu vasione – 2,735 K.
– Duane O. Muhleman i kolege sa Kalteka uhatili su radarski odraz odbijen od Saturnovog džinovskog meseca Titana.

• 1991.
– 7. februar – Krhotine ruske kosmičke laboratorije "Saljut 7" izgorele u atmosferi iznad Argentine.
5. april – Lansiranje "Compton Gamma Ray Observatory" (GRO).
– 11. jul – Totalno pomračenje Sunca, vidljivo sa Havaja i iz Meksika, postalo turistička atrakcija i posmatralo ga najviše ljudi u istoriji. Po prvi put je senka Meseca prešla iznad jedne astronomske opservatorije.
– 29. oktobar – Svemirska letilica "Galileo" prošla na 16.000 km iznad astroida 951 Gaspra, velikog samo 20 km.

• 1992.
– april – Hablov svemirski teleskop je u Velikom Magelanovom oblaku fotografisao najtopliju zvezdu ikada otkrivenu (oko 360.000 K).
– 24. april – Podatci sa satelita COBE ("Cosmic Background Explorer") su potvrdila temperaturne fluktuacije u pozadinskom zračenju, dajući time snažnu potporu teoriji Velikog praska.
– 10. jul – Evropska letilica "Giotto" proleteo na 200 km od komete Grigg– Skjerup. Kamera na letilici je bila polomljena prilikom pređašnjeg susreta sa Halejevom kometom 1986. godine, tako da nije bilo slika.
– 16. septembar – Otkriven je prvi objekat koji kruži oko Sunca, a dalji je od Plutona, u Kuiperovom pojasu. Nazvan je 1992 QB1.
– 25. septembar – NASA lansira letilicu od 2 tone "Mars Observer" sa ciljem ispitivanja površine i atmosfere susedne planete.
– Američki satelit "Pioneer 12" izgoreo u atmosferi Venere posle 12 godina okretanja oko nje i radarskog snimanja površine.
– 31. oktobar – Vatikan (papa Jovan Pavle II) objavio da je Katolička crkva grešila kada je u pitanju učenje Galileo Galileja.

• 1993.
– Brian G. Marsden iz Harvard–Smithsonijanovog centra za astrofiziku predvideo da će 14. avgusta 2126. godine cometa Swift–Tuttle udariti u Zemlju. Ova kometa je "roditelj" meteorskog pljuska Perseida koji pogađa Zemlju svakog avgusta.
– 31. januar – "Gamma Ray Observatory" (GRO) detektovala do tada najveći talas gama zračenja ikada zabeležen.
– 28. mart – Eksplozija supernove 1993 J u spiralnoj galaksiji M81 u sazvežđu Veliki medved. To je najsjajnija supernova vidljiva sa severne polulopte još od 1937. godine.
– Otkrivena kometa Shoemaker–Levy 9. Imala je glavu sačinjenu od 15–ak odvojenih komada koji su leteli u pravilnom poretku.
– 20. maj – Mali asteroid, svega 10 m u prečniku, nazvan 1993 KA2, proleteo na svega 140.000 km od Zemlje, što je manje od polovine udaljenja Meseca od Zemlje..
– 21. avgust – NASA izgubila kontakt sa letilicom "Mars Observer" tri dana pre planiranog ulaska u atmosferu susedne planete.
– decembar – Astronauti izašli iz šatla "Endeavour" da bi popravili Hablov svemirski teleskop (HST). Time je umnogome poboljšana slika dobijena sa teleskopa.
– Oluja je uništila radio–teleskop u kalifornijskoj opservatoriji Hat Creek. Antena je imala prečnik od 26 metara.

• 1994.
– Posmatranja sa Hablovog svemirskog teleskopa (HST) po prvi put indikuju da je vasiona stara samo 8 do 12 milijardi godina, iako astronomi imaju razloga da veruju da je starost vasione 14–18 milijardi godina.
– Otkrivene dve susedne galaksije: spiralna (Dwingeloo 1) na oko 10 miliona sv. godina i jedna patuljasta, sferna galaksija na samo 50.000 sv. godina od nas.
– 20. jul – Kometa Shoemaker–Levy 9 udarila u Jupiter, To se od mnogih smatra najspektakularnijim događajem u istoriji astronomije.
– Američko ministarstvo odbrane i NASA lansirali svemirsku sondu "Clementine" koja je za 71 dan kruženja oko Meseca otkrila značajne tragove vodenog leda na njegovim polovima.

• 1995.
– Otkriveno da se oko pulsara PRS 0329+54 u sazvežđu Perseja okreće jedna ili dve planete veličine i mase Zemlje.
– Velika tamna mrlja koju je otkrio "Voyager 2" 1989. godine prilikom preletanja Neptuna, nestala je. Zbog toga planeta sija jače nego decenijama pre toga. To je utvrdio Hablov svemirski teleskop.
– april – Kometa Hyakutake vidljiva golim okom i iz Jugoslavije. Sledeći put će nam doći za 10.000 godina.
– Hablov svemirski teleskop (HST) snimio daleki svemir milijardama sv. godina daleko, iz vremena kada je bio veoma mlad.
– 7. decembar – Svemirski robot "Galileo" stigao do planete Jupiter.
– Posle mnogih bezuspešnih pokušaja, Hablov svemirski teleskop (HST) je potvrdio postojanje "tamnih patuljaka", objekata mase planeta, a koje održavaju nuklearnu fuziju kao prave zvezde. Kandidat je objekat oko zvezde Gliese 229 mase 20–50 puta veće od Jupitera.
– Počinje izgradnja Međunarodne svemirske stanice, programa Shuttle–Mir.

• 1997.
– Dovršen 5–godišnji projekat apgrejdovanja najveće stacionarne radio–opservatorije, Arecibo, u Portoriku. Sada je 4 puta osetljiviji na signale iz dubokog svemira, mada imaju velike probleme sa frekventnim zagađenjem, jer im je frekventni opseg vrlo blizu onog koje koriste mobilni telefoni.
– Registrovana vrlo snažne i veoma udaljene eksplozije gama zraka. Traju svega nekoliko sekundi i izgleda kao da nisu vezani nizakakav nama poznat nebeski objekat.
– Američki "Mars Pathfinder" uspešno sleteo na Mars i izvršio analizu stena i fotografisanje okoline. Sakupljeni dokazi da je Mars nekada bio topliji i vlažniji nego danas.

• 1998.
– 7. maj – Proučavajući gama zrake velike i udaljene kosmičke eksplozije, naučnici su zaključili da je posle Velikog praska to najjači izvor energije stvoren u kosmosu.
– 3. jul – Ne računajući Sunce, naučnici utvrdili da je Jupiterov mesec Io najtoplije mesto u Solarnom sistemu. Njegovi vulkani stvaraju 1.200° C na površini.
– Izlazi prvi broj Astronomskog magazina.
– Američki astronaut John Glenn se vratio u kosmos posle 36 godina.

• 1999.
– januar – Japanci pustili u rad najveći infracrveni teleskop na svetu. Nalazi se na vulkanu Mauna Kea na Havajima i zove se "Subaru", što je japanski naziv za Plejade. Koristi ogledalo prečnika 830 cm debelo svega 20 cm.
– 19. maj – Koristeći stare fotose sa "Voyagera ", Istraživač Erich Karkoschka otkrio 18. Uranov mesec. Prečnik mu je oko 40 km i za sada se zove S/1986 U 10.
– 26. avgust – Koristeći australijski radio–teleskop Parkes, diplomac Matthew Young je otkrio najsporiji pulsar do sada – rotira jednom na svakih 8,51 sekundu. Pulsar J 2144–2933 je star oko 280 miliona godina.
– 5. novembar – Astronom sa Berklija Geoffrey Marcy je, koristeći najveći optički teleskop na svetu, Keck I, po prvi put vizuelno potvrdio postojanje planeta van Solarnog sistema. Okreće se oko zvezde poznate kao HD 209458 u sazvežđu Perseja.
– Naučnici utvrdili pravu vrednost Hablove konstante.
– Opservatorija X–zraka "Chandra" postavljena na orbitu.
– Pukovnik Eileen Collins postaje prvi ženski komandant jednog šatla u istoriji.

• 2000.
– Svemirska letilica NEAR se spustila na asteroid Eros.
– Novi dokazi o postojanju vode na Marsu.

Sadržaj | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |

Knjige D. Dragovića: "Molim te objasni mi" "Kalendar kroz istoriju"   Popust za čitaoce AM

(novembar 2004.)

vrh