|
|
| am@astronomija.co.yu |
Letovi
O spustanju NEAR
letelice na Eros
Prvi
izvestaj
- letovi
-
NEAR
Shoemaker
(Near Earth Asteroid Randezvous)
| NEAR
je
prva iz serije Nasinih malih letelica iz programa Discovery.
Lansirana je sa Cape Canaveral Air Station 17. februara
1996. Kasnije joj je dodeljeno ime Shoemaker (NEAR
Shoemaker) u znak secanja na prerminulog Gene Shoemaker,
jednog od najvecih osmatraca u ovom veku.
NEAR je dizajnirana za izucavanje asteroida 433 Eros iz bliske orbite tokom gotovu godinu dana. U letelicu je ugradjeno vise instrumenata koji treba da na zemlju dostave precizne podatke o prirodi asteroida. |
 |
|
Lanssiranje
17. |
 |
|
Testiranje |
Sastavljanje i testiranje pojedinih elemenata NEAR letelice pocelo je 1994. Do kraja naredne godine izvrsene su sve provere sistema i testirani svi instrumenti nakon cega je letelica prebacena na Kejp Kanaveral i montirana na raketu nosac Delta 7925-8. Lansiranje je izvrseno sa Cape Canaveral Air Station 17. februara 1996. u 20:43:27 UT. [Skok na tabelu]
Najkrace vreme da se stigne do asteroida Eros iznosi oko godinu dana, ali za taj poduhvat potrebna je snazna i skupa raketa nosac. NEAR je poletela na maloj raketi Delta i da bi uspesno stigla na cilj isplanirana je dugacka, "zaobilazna", trajektorija sa "odskocnom" daskom na sredini puta. Letilica je, krenula sa Zemlje, nacinila ogroman krug, nakon nepune dve godine ponovo je dospela do Zemlje i iskoristila njenu gravitaciju za dodatno ubrzanje kako bi konacno krenula ka Erosu.
| Na NEAR se nalaz vise instrumenata: Spektrmetar za X i gama zrake, spektograf za infracrvene snimke, visespektralna kamera, CCD kamera, laserski atimetar, magnetometar, te poseban uredjaj za merenje gravitacionog polja asteroida. Svi instrumenti zajedno teze 56 kg, a za rad im je protrebna snaga od 81 W. |
Put je trajao tri puta duze, ali to vreme je iskorisceno za sticanje iskustva u upravljanju letelicom, te za proveru instrumenata. Snimci nacinjeni tokom tog dela puta upotrebljeni su za odredjivanje fotometrijskih karakteristika kamera, za utvrdjivanje tacne velicine vidnog polja kamera, za proveru softvera i sl.
mathilda Nakon izlaska iz orbite oko Zemlje NEAR je "zamrznuta" i pustena da leti po svojoj orbiti sve do juna 1997. kada je po planu imala da svrati do asteroida 253 Mathilde. Nekoliko dana pre susreta letelica je probudjena kako bi se izvrsilo fino podesavanje kursa ka ovom asteroidu. Pored Matilde NEAR je proletela na visini od 1212 km 27. januara 1997. u 12:56 UT brzinom od 9,93 km/s. Na zemlju je poslala prve snimke i druge informacije o ovom asteroidu.
 |
|
NEAR, putanja [27 Kb] |
Matilda je interesantan asteroid jer pripada C tipu malih planeta - svi ostali koji su vidjeni iz blizine (Ida, Gaspra i kasnije Eros [asteroidi]) pripadaju S tipu.
 |
|
Pogled na |
zemlja Nakon skoro dve godine leta NEAR 23. januara 1998. u 7:23 UT prelece Zemlju na visini od 540 km. Leti iznad Arabije, juzne Afrike i Antarktika. Tom prilikom vrsi se korekcija putanje (povecan je nagib putanje sa 0,5° na 10,2°, afel smanjen sa 2,17 a.j. na 1,77 a.j.) i koristi gravitacija planete za dalje putovanje.
problem Prvi snimak Erosa [skok na snimak] nacinjen je 5. novembra 1998. sa daljine od cetiri miliona kilometara i 321 milion kilometara od Zemlje. Taj i naredni snimci posluzili su za opticku navigaciju i fino korigovanje putanje letelice kako bi ova konacno stigla do cilja. Plan je predvidjao cetiri korekcije putanje, ali 20. decembra 1998. u 22:00 UT usled softverskog problema kontakt zemljske kontrole sa letelicom je prekinut. Kada je narednog dana ponovo uspostavljen bliski susret sa Erosom planiran za 10. januar 1999. vise nije bio moguc. Po novom planu NEAR je imala da nacini jos jednu orbitu, pre konacnog susreta. Pored Erosa NEAR je proletela 23. decembra 1998. na rastojanju od 3827 km od centra mase Erosa. Usledilo je snimanje i prikupljanje podataka.
eros
Posle
nekoliko manevara od januara 1999. do pocetka februara 2000. NEAR je konacno
14.
februara 2000. usla u orbitu oko Erosa. Prethodno je vise puta pretrazena
okolina asteroida u potrazi za eventualnim Erosovim satelitima kako bi se izbegle makar
i minimalne mogucnosti sudara.
buducnost Misija NEAR ovim nije zavrsena. NEAR ce u toku narednih meseci vise puta menjati svoju orbitu oko Erosa i nekih deset meseci treba da prikuplja podatke o ovoj maloj planeti. Na kraju misije letelica ce se pribliziti Erosu na svega 500 metara (ili manje) od povrsine, a kontrolori leta ce pokusti da izvedu meko spustanje. Nakon ovog manevra veza sa letelicom ce se svakako prekinuti posto NEAR nema odgovarajucu (pokretnu) antenu za emitovanje podataka na Zemlju.
Kraj misije je predvidjen za 14. februar 2001.
- Courtesy of the NEAR Project (JHU/APL).
|
Datum |
UT |
Aktivnost |
| 17. februar 1996. | 20:43:27 | Lansiranje |
| 27. jun 1997. | 12:56 | Prolaz
pored 253 Mathilde brzinom od 9,93 km/s, na razdaljini od 1200 km |
| 03. jul 1997. | Smanjuje
se brzina letelice na 279 m/s a preihel sa 0,99 na 0,95 a.j. |
|
| 23. januar 1998 | 07:23 | Prolaz
pored Zemlje na visini od 540 km. Menja se nagib orbite sa 0,5° na 10,2°; afel sa 2,17 a.j. na 1,77 a,j. |
| 20. decembar 1998. | 22:00 | Softverski problem, prekinut kontakt sa letelicom |
| 21. decembar 1998. | Ponovo uspostavljen kontakt. Nema vise mogucnosti da se realizuje plan uvodjenje letelice u orbitu oko Erosa 10. januara 1999. | |
| 23. decembar 1998. | 18:41:23 | Pribrzini od 0,965 km/s letelica prolazi na 3827 km od centra mase Erosa |
| 03. januar 1999. | Kontrolori leta prilagodjavaju brzinu letelice brzini Erosa | |
| 20. januar 1999. | Fino podesavanje trajektorije | |
| 12. avgust 1999. | Brzina letelice je smanjena na 300 km/h u odnosu na Eros | |
| 03. februar 2000. | 17:00 | Smanjuje se brzina letelice sa 19,3 m/s na 8,1 m/s u odnosu na Eros |
| 08. februar 2000 | Letelica povecava brzinu na 9,9 m/s | |
| 28. januar, 4. i 9. februar 2000. | Letelica traga za satelitima Erosa | |
| 14 februar 2000. | 15:33 | Ulazak u orbitu (321x366 km) oko Erosa |
| 14. jul | Orbita se smanjuje za 35 km i sada je polarna i gotovo kruzna |
 |
 |
 |
| Ekpa i NEAR [52 Kb] |
NEAR [38 Kb] |
Prvi snimak Erosa sa razdaljine od 4 miliona km [12 Kb] |