|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 >
Na kraju faze sagorevanja helijuma u središtu, jezgro zvezde se uglavnom sastoji od ugljenika i kiseonika. Pošto je lišeno nuklearne energije, ono se ponovo skuplja, oslobađajući gravitacionu energiju – periferni sloj helijuma se pali i omotač se ponovo širi. Na H-R dijagramu zvezda počinje da se penje duž grane crvenih džinova putanjom koja je paralelna sa prethodnom (asimptotski crveni džinovi). Omotač zvezda čija je masa veća od četiri mase Sunca ponovo prodire u zone u kojima se odvija sagorevanje vodonika: to je drugo konvektivno mešanje, koje još više obogaćuje omotač helijumom i drugim proizvodima CNO ciklusa. Struktura zvezde postaje složena, a inertno ugljenično i kiseonično jezgro degeneriše se u sporim kontrakcijama, okruženo jednim slojem helijuma koji gori, slojem vodonika (koji takođe gori) i jednim ogromnim konvektivnim omotačem. Tako zvezda dospeva u poslednju fazu svog života koju je teško pratiti čak i pomoću numeričkih metoda, jer slojevi vodonika i helijuma neprestano gore. Zapravo, sloj helijuma se naglo pali, a oslobođena energija potiskuje sloj vodonika naviše gde se on hladi i gasi. Kada helijum sagori, sloj vodonika ponovo pada i zagreva se do temperature koja je dovoljna da ga ponovo zapali. Tada se sloj helijuma sabija i zagreva do trenutka kad se ponovo naglo zapali i tako ponovo otpočinje ciklus toplotnog pulsiranja. Tokom te faze, konvektivna kretanja delimično mešaju slojeve helijuma i vodonika, a zatim i sloj vodonika sa omotačem. Zahvaljujući tom trećem konvektivnom mešanju površina zvezde biva još jednom obogaćena proizvodima sagorevanja helijuma i naročito ugljenikom. Postojanje brojnih ugljeničnih zvezda (crvenih džinova bogatih ugljenikom) govori u prilog ovome, mada su detalji i dalje slabo poznati. Poslednja faza života zvezde odlikuje se intenzivnim gubitkom mase u vidu zvezdanog vetra. Zvezda gubi veliki deo svog omotača tokom 10 000 000 godina, obogaćujući galaksiju ugljenikom i drugim proizvodima sagorevanja helijuma. Ona tako razotkriva svoje unutrašnje vrele slojeve i pomera se ulevo na H-R dijagramu. Iznad 30 000K njeno ultravioletno zračenje jonizuje odbačeni omotač. Ta pojava je uzrok dobro poznatih spektakularnih planetarnih maglina, poput one u Liri ili Vodoliji. Ti zvezdani omotači se raspršuju u prostor posle 100 000 godina. Na kraju te faze ostaje samo jezgro uglavnom od ugljenika i kiseonika, sfera veličine Zemlje ( R ~ 10000 Km) i mase od 0,5-1 mase Sunca koju održava pritisak njenih degenerisanih elektrona. Taj kompaktni ostatak nazvan je beli patuljak. 1 2
3 4
5 6
7 8 9
10 11
12 13
14 15
16 17
18
> (decembar 2003.)
|
