|
Osim drveta, kamen je najvažniji prirodni građevinski materijal. Upotrebljava se kao neobrađen i obrađen, kao samostalan i pomoćni materijal. Korišćen je još u Kamenom dobu. Prva upotreba kamena podrazumeva izradu oružja i alata. Kameni čekić je često pravljen od granita zbog njegove tvrdoće i otpornosti. Stari narodi (Egipćani, Indijci, Rimljani, Grci...) razvili su upotrebu kamena u velikom obimu, što se može videti iz očuvanih ostataka njihovih građevina. Kroz ceo Srednji vek, pa sve do u Novi vek, kamen je bio važan materijal za građenje zgrada, mostova, puteva i dr. Krajem XIX v., beton i armirani beton velikim delom su zamenili kamen. Granit je nesumnjivo bila jedna od omiljenijih faraonskih stena. Još pre n. e., Egipćani su je koristili za izgradnju: monolitnih stubova (monos – sam, jedini i lithos – kamen), obeliska (od grčkog obelios – koplje, ražanj), sarkofaga, urni itd. Svi obelisci u starom Egiptu rađeni su od granita sa područja današnjeg grada Asuana (južni Egipat), gde se nalaze najstariji kamenolomi na svetu. U petrološkoj zbirci Prirodnjačkog muzeja nalazi se i primerak asuanskog granita. Granit je dubinska magmatska stena nastala hlađenjem i očvršćavanjem usijane magme u Zemljinoj untrašnjosti. Naziv stene potiče od od latinske reči „granum“, što znači zrno, zbog pojavljivanja minerala u zrnastim formama. Graniti najčešće obrazuje ogromne, nepravilne mase (batolite) čije se prostiranje u dubinu obično ne može odrediti. Batolit Coast Range u Britanskoj Kolumbiji, dužine 1250, širine do 125 milja, možda je najveće plutonsko telo na svetu.. Starost granita može biti od prekambrijuma do tercijera (od pre oko milijardu do nekoliko desetina miliona godina). Najstarije granitske stene na svetu nalaze se u Švedskoj, Arizoni, Britaniji... One mlađe su u Yellowstone parku u SAD-u. Kod nas starijih granita ima u južnoj i istočnoj Srbiji (Bijanovac, Vranje, Lebane, Stara planina...), a mlađih u centralnoj i zapadnoj (Aranđelovac, Cer). Vrlo su otporne stene, ali njihova trajnost može biti narušena delovanjem spoljnih faktora (toplote, hladnoće, kiše, snega, leda...). Raspadanje rezultira pretvaranjem granita u masu sličnu pesku u kojoj zaostaju samo najotporniji minerali. Stene u izvesnoj meri mogu da sadrže radioaktivne materije. Izvesni graniti mogu imati uraninita (dioksid urana, UO2), odn. pehblendu. U i Th se vremenom raspadaju, emitujući radioaktivne zrake, a štetnost zračenja zavisiće od količine radioaktivnog elementa, vremena izloženosti zračenju i od toga da li je granit korišćen u enterijeru ili eksterijeru. Zbog svojih dobrih karakteristika, graniti se često upotrebljevaju u građevinarstvu, kao tehnički i arhitektonski kamen. Služe za izradu kamene kocke, ivičnjaka, za oblogu tunela, za zidanja u niskogradnji, kao obložni kamen, za postolja spomenika itd. Komercijalno poznati graniti su africa tropical, africa red, belfast, blue pearl, paradiso classico, rosso balmoral, verde mare, verde tropical, zimbabve.... Granit je korišćen u izgradnji mnogih svetski poznatih objekata, kao što su: postolje spomenika Petru Velikom i stubovi u Isakovoj katedrali (Petrograd, Rusija), pojedini delovi velikog kineskog zida, a i neke od najviših zgrada sveta (Kanada, Japan, SAD) napravljene su i od granita. Granitoidne stene korišćene su i u Beogradu. Primeri su: hoteli „Slavija“, „Moskva“, „Hajat“; zgrada Jugopetrola na N. Beogradu, podzemna železnička stanica kod Vukovog spomenika, fasada Glavne pošte, deo eksterijera i enterijera pošte u blizini Kalenićeve pijace i td.
(29.09.2006.)
|
Geološka vremenska skala Tabela geoloških razdoblja
Voda
Ta divna nežna stvaoreja: Dinosaurusi Kratka priča o divnim stvorenjima; upoznajte tiranosaurusa i brahiosaurusa
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
